U 13 dicembre hè u 347esimu ghjornu (u 348esimu ghjornu s'è l'annata bisesta) secondu u calendariu gregurianu. U numaru di ghjorni chì restanu finu à a fine di l'annu hè 18.
ferroviaria
- 13 dicembre 1939 A lege n ° 18,5 nantu à l'estensione di a ferrovia à Erzurum Uzunahmetler (3745 km) hè entrata in vigore.
- Dicembre 13, 2018 9 persone sò morti in Ankara High Speed Accident di trenu, 28 persone sò state ferite
Eventi
- 1522 - Sultan Ottumanu Solimanu I dumandò a rendizione di Rodi.
- 1642 - U navigatore Olandese Abel Tasman scopre a Nova Zelanda.
- 1754 - Sultanu Ottumanu, III. U regnu di Osman principia.
- 1789 - In Francia, hè fundata a Guardia Naziunale.
- 1805 - Revolti serbi è cattura serbi di Belgradu sottu a guida di Ghjorghju Negru.
- 1877 - U 2u Parlamentu di u Parlamentu principia u so travagliu.
- 1903 - Italo Marcioni, un vendeur de glaces italo-américain, breveta le premier cornet de glace.
- 1914 - A corazzata Mesudiye hè stata affundata in Çanakkale da u sottumarinu britannicu HMS B11.
- 1937 - E Forze Imperiali Giapponesi catturanu Nanjing, a Capitale di a Republica Chine.
- 1937 - A prima scotch tape hè stata messa in vendita.
- 1939 - Corazzata di sacchetta Kriegsmarine Ammiragliu Graf Spee Incrociatori di a Royal Navy cù HMS Exeter, HMS Linguizzetta è HMS Achilles Cuminciò a battaglia di u Río de la Plata.
- 1941 - II. Sicunna Guerra Munniali : U Regnu d'Ungheria è u Regnu di Rumania dichjaranu a guerra à i Stati Uniti.
- 1942 - Terremotu in Çorum : 25 persone sò morti, 589 case sò state distrutte.
- 1949 - Israele hà dichjaratu Ghjerusalemme a capitale. Dopu à a Guerra Arabo-Israele, a Città Vecchia è Ghjerusalemme Est restanu in Ghjordanu, è Ghjerusalemme Ovest in Israele. A cità, secondu e risoluzioni di l'ONU cità internaziunale era statu annunziatu.
- 1957 - Terremotu in Iran: 2 mila persone sò morti.
- 1959 - L'arcivescu Makarios hè statu elettu presidente di a Republica indipendente di Cipru.
- 1960 - A visita di u presidente francese Charles de Gaulle in Algeria hè stata ricca. 123 parsoni sò morti in l'eventi scatenati da i naziunalisti francesi.
- 1960 - Cumandamentu di a Legge Marziale di Ankara, Ghjornu novu ve Pioneer chjusu i so ghjurnali per 3 ghjorni.
- 1967 - Rè di Grecia II. U tentativu di colpu di Custantinu contru à a giunta falliu. A Giunta di i Culonelli cuntinuò à guvernà. U rè avia da lascià u so paese.
- 1969 - In l'Unioni Suviètica, a fundazione di a pianta di l'automobile Kamaz hè stata pusata.
- 1974 - Hè pruclamata a Republica in Malta.
- 1978 - Un quartieru in l'Olanda si dichjara "Statu Indipendente".
- 1980 - Erdal Eren di 19 anni, chì hè statu pruvucatu per l'assassiniu di u soldu d'infanteria Zekeriya Önge è cundannatu à morte, hè statu eseguitu.
- 1981 - U generale Wojciech Witold Jaruzelski hà dichjaratu a lege marziale in Pulonia. 14 mila travagliadori sindicati sò stati arrestati.
- 1983 - 45th Guvernu di a Republica di Turchia (13 dicembre 1983 - 21 dicembre 1987), hà pigliatu u postu.
- 1986 - U Campionu Munniali è Olimpicu di Weightlifter Naim Süleymanoğlu deserta in Turchia.
- 1995 - U Parlamentu Europeu appruva l'accordu di l'Unione Doganale firmatu cù Turchia.
- 1996 - Kofi Annan hè statu elettu Sicritariu Generale di l'ONU.
- 1998 - A squadra naziunale di Turchia Junior Women hè diventata campione in u 5u Campionatu Europeu di Cross Country tenutu in Italia.
- 2002 - Allargamentu di l'Unione Europea : L'UE hà annunziatu chì 10 stati novi (Cipru Sud, Repubblica Ceca, Estonia, Ungheria, Lettonia, Lituania, Malta, Pulonia, Slovacchia è Slovenia) diventeranu membri da u 1 di maghju di u 2004.
- 2003 - E forze militari americane catturanu u presidente irachenu destituitu Saddam Hussein in u so nasconditu in Iraq.
- 2004 - Augusto Pinochet, ex dittatore di Cile, in l'anni 1970 è 1980. Operazione Vulture Hè statu decisu ch'ellu deve esse tenutu sottu surveglianza in casa per a causa chì avia fattu un crimine durante
- 2005 - Telsim, chì hè stata messa in vendita da u SDIF, hè stata offerta à Vodafone Telekomünikasyon A.Ş.
- 2011 - 6 persone sò stati ammazzati è 125 persone ferite in un attaccu suicida in Liège, in Belgio.
nascite
- 1521 - Sixtu V, Papa (m. 1590 )
- 1533 - XIV. Eric, rè di Svezia (m. 1577)
- 1553 Enricu IV, rè di Francia (m. 1610)
- 1640 - Robert Plot, naturalista inglese (m. 1696 )
- 1662 - Francesco Bianchini, philosophe et scientifique italien († 1729 )
- 1678 - Yongzheng, imperatore di Cina (m. 1735)
- 1724 - Franz Maria Aepinus, scienziatu tedescu († 1802 )
- 1780 - Johann Wolfgang Döbereiner, chimicu tedescu (m. 1849 )
- 1784 - Louis, arciduca d'Austria (m. 1864 )
- 1797 - Heinrich Heine, pueta è scrittore romanticu tedescu († 1856 )
- 1816 - Ernst Werner von Siemens, ingegnere, inventore è industriale tedescu (m. 1892)
- 1818 - Mary Todd Lincoln, moglia d'Abraham Lincoln, 16u presidente di i Stati Uniti (m. 1882)
- 1836 Franz von Lenbach, pittore tedescu († 1904)
- 1887 - Ramón Grau, medico cubanu è presidente di Cuba (m. 1969 )
- 1887 - George Polya, matematicu ungherese (m. 1985)
- 1902 - Panayotis Kanellopoulos, scrittore grecu, puliticu († 1986 )
- 1902 - Talcott Parsons, sociologu americanu (m. 1979)
- 1908 - Elizabeth Alexander, geologu inglese, accademicu è fisicu (m. 1958)
- 1911 - Trygve Haavelmo, statisticu, ecunomistu è ecunometrista norvegese (m. 1999)
- 1915 - Curd Jürgens, attore tedesco-austriacu († 1982 )
- 1915 - Balthazar Johannes Vorster, puliticu sudafricanu (m. 1983 )
- 1917 - Antonino Fernández Rodríguez, omu d'affari spagnolu (m. 2016)
- 1919 Hans-Joachim Marseille, pilotu di a Luftwaffe tedesca (m. 1942)
- 1920 - George P. Shultz, ecunumista americanu, omu d'affari è statista (m. 2021)
- 1921 - Turgut Demirağ, pruduttore è regista turcu (m. 1987)
- 1923 - Philip Anderson, fisicu americanu vincitore di u Premiu Nobel (m. 2020)
- 1929 - Christopher Plummer, attore canadianu di cinema, scena è televisione è vincitore di u Premiu di l'Academia per u megliu attore secundariu (m. 2021)
- 1934 - Richard D. Zanuck, cineasta americanu vincitore di l'Oscar (m. 2012)
- 1935 - Türkan Saylan, medico, accademicu è scrittore turcu (m. 2009)
- 1936 - IV. Aga Khan, 49e Imam di a setta Nizari Ismail'iyya di Shi'ism
- 1943 - Ivan Kliun, pittore russu (n. 1873)
- 1949 - Tarık Akan, attore di cinema turcu (m. 2016)
- 1957 - Steve Buscemi, attore è direttore americanu
- 1964 - Hideto Matsumoto, musicista è chitarrista giapponese
- 1967 - Jamie Foxx, attore americanu è vincitore di l'Academia per u megliu attore
- 1969 - Tony Curran, attore scozzese
- 1972 - Damien Comolli, coach di football francese
- 1973 - Emre Asik, futbolista turcu
- 1975 - Bahar Mert, ghjucadore di volleyball turcu
- 1975 - Erdem Akakçe, attore di teatru è film turcu
- 1978 - Okan Yalabık, attore di cinema, serie è TV turcu
- 1980 - Tülin Şahin, top model turcu
- 1981 - Amy Lee, vocalista americana, cumpusituri, è fundatore di u gruppu rock Evanescence.
- 1982 - Elisa Di Francisca, escrimeuse italienne
- 1984 - Santi Gonzalez, ghjucadore di football naziunale spagnolu
- 1984 - Hanna-Maria Seppälä, natatrice finlandese
- 1989 - Taylor Swift, cantante country americanu
morti
- 1051 - Al-Biruni , matimàticu persianu presuntu d'urighjini turcu (b. 973)
- 1124 - II. Callistu era capu di a Chiesa Cattolica è regnu di u Statu Papale da u 1 di ferraghju 1119 finu à a so morte in u 1124 (b. 1065)
- 1204 - Musa ibn Maimon, filòsufu ebreu sefarditu, rabbinu capu, eruditu di Talmud è replicatore (b. 1135)
- 1250 - II. Fidiricu, Imperatore Santu Rumanu (n. 1194)
- 1466 - Donatello, scultore fiorentino (n. 1386)
- 1521 - Manuel I, rè di Portugallu da u 1495 à u 1521 (n. 1469)
- 1557 - Niccolò Tartaglia, matematicu talianu (n. 1500)
- 1565 - Conrad Gesner, naturalista svizzeru (n. 1516)
- 1721 - Alexander Selkirk, marinaru scozzese (passò 4 anni in un'isula deserta è ispirò Robinson Crusoe) (b. 1676)
- 1754 - Mahmut I, 24u Sultanu di l'Imperu Ottumanu (n. 1696)
- 1784 - Samuel Johnson, scrittore è lessicugrafu inglese (n. 1709)
- 1863 - Friedrich Hebbel, drammaturgu tedescu (n. 1813)
- 1881 - August Šenoa, romancier, criticu, editore, pueta è dramaturgu croatu (n. 1838)
- 1889 - Abraham Behor Kamondo, banchieru, cullezzione è filantropu francese (n. 1829)
- 1908 - Augustus Le Plongeon, archeologu dilettante britannicu, espertu d'antichità è fotografu (n. 1825)
- 1926 - Rudolf Eisler, filòsufu tedescu (n. 1873)
- 1927 - Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey, matematicu turcu (n. 1856)
- 1930 - Fritz Pregl, chimicu slovenu è premiu Nobel in Chimica (n. 1869)
- 1931 - Gustave Le Bon, sociologu è antropologu francese (n. 1841)
- 1935 - Victor Grignard , chimicu francese è premiu Nobel in Chimica (n. 1871 )
- 1943 - Ivan Kliun, pittore, scultore è teoricu di l'arte russu (n. 1873)
- 1944 - Vasily Kandinsky, pittore russu (n. 1866)
- 1945 - Irma Grese, II. Durante a Siconda Guerra Munniali era rispunsevuli di circa 30.000 travagliadori in u campu di cuncentrazione di Ravensbrück, u campu di cuncentrazione di Auschwitz è i campi di cuncentrazione di Bergen-Belsen (b. 1923)
- 1945 - Josef Kramer, Ufficiale SS è cumandante di u campu di cuncentrazione di Bergen-Belsen in Germania nazista (b. 1906)
- 1945 - Cezmi Or, atleta turcu (n. 1921)
- 1955 - Egas Moniz, neurologu portughese, puliticu è premiu Nobel in fisiologia o medicina (n. 1874)
- 1959 - Ali Rıza Artunkal, suldatu turcu è puliticu (n. 1881)
- 1961 - Grandma Moses, pittore americanu (n. 1860)
- 1966 - Ahilya Moshos, avucatu è puliticu grecu-turcu
- 1974 - Yakup Kadri Karaosmanoğlu, romancier, ghjurnalistu è puliticu turcu (n. 1889)
- 1974 - John Godolphin Bennett, suldatu britannicu (n. 1897)
- 1977 - Oğuz Atay, narratore è rumanzier turcu (n. 1934)
- 1979 - Behçet Necatigil, pueta è scrittore turcu (n. 1916)
- 1980 - Erdal Eren, membru turcu TDKP (n. 1961)
- 1994 - Antoine Pinay, primu ministru di Francia (n. 1891)
- 2001 - Chuck Schuldiner, chitarrista è solista americanu (n. 1967)
- 2002 - Zal Yanovski, chitarrista canadese (n. 1944)
- 2003 - Fadva Tukan, pueta palestinese
- 2009 - Paul A. Samuelson , ecunumista americanu è premiu Nobel (n. 1915 )
- 2010 - Richard Holbrooke, diplomaticu americanu, editore di rivista è autore (n. 1941)
- 2013 - Zafer Önen, attore turcu di teatru, cinema è serie TV (n. 1921)
- 2015 - Benedict Anderson, scientist politicu anglo-irlandese-americanu (n. 1936)
- 2016 - Thomas C. Schelling, ecunumista americanu (n. 1921)
- 2016 - Zübeyde Servet, attrice egiziana (n. 1940)
- 2016 - Alan Thicke, attore canadianu, cantautore è presentatore di televisione (n. 1947)
- 2017 - Mustafa Akgül, accademicu turcu, ingegnere, matematicu, informaticu, attivista (n. 1948)
- 2017 - Yurizan Beltran, stella porno americana (b. 1986)
- 2017 - Warrel Dane, cantante, cantautore, musicista è attore americanu di heavy metal (b. 1961)
- 2017 - Ali Kızıltuğ, pueta folklore turcu (n. 1943)
- 2018 - Matti Kassila, réalisateur finlandais (n. 1924)
- 2018 - Nancy Wilson, cantante jazz americana (n. 1937)
- 2019 - Gerd Baltus, attore di teatru, cinema è televisione tedescu (n. 1932)
- 2019 - Ushiomaru Motoyasu, lottatore di sumo giapponese (b. 1978)
- 2020 - Otto Barić, ex calciatore è manager croatu (n. 1933)
- 2020 - Mandvulo Ambrose Dlamini, omu d'affari è puliticu di u Swaziland (n. 1968)
- 2020 - Nur Hossain Kasemi, studiosu islamicu bangladesh, puliticu, educatore, ecclesiasticu è figura spirituale (b. 1945)
- 2020 - Jaroslav Mostecký, scrittore di fantascienza cecu (n. 1963)
Esse u primu à cummentà