U 10 di sittembri hè u 253esimu ghjornu (u 254esimu ghjornu in l'annata bisesta) secondu u calendariu gregurianu. U numaru di ghjorni chì restanu finu à a fine di l'annu hè 112.
ferroviaria
- 10 settembre 1870 I travaglii di esplorazione preliminari di a ferrovia Haydarpaşa-İzmit cuminciaru.
Eventi
- 1509 - 7.2 M, chjamatu "A Piccola Apocalisse" in Custantinopuli, a capitale di l'Imperu Ottumanus Un terrimotu di magnitudine (± 0.8) hè accadutu.
- 1515 - Assediu di Diyarbakir: Diyarbakir hè vinutu sottu u duminiu ottomanu.
- 1623 - IV. Murat hà sappiutu u tronu.
- 1756 - U primu teatru hè statu fundatu in Russia.
- 1855 - A prima cumunicazione telegrafica principia in l'Imperu Ottumanu.
- 1875 - Russi occupanu Kokand.
- 1882 - A prima cunferenza antisemitismu aperta in Germania.
- 1918 - U currispundente di guerra britannicu Charles Repington descrive a guerra in corso per a prima volta cum'è "Prima Guerra Munniali. "Secunna Guerra Munniali".
- 1919 - St. Cù u Trattatu di Germain, l'Imperu Austro-Ungarico hè statu disintegratu è i Stati di Cecoslovacchia, Jugoslavia è Ungheria sò stati stabiliti nantu à u so territoriu.
- 1920 - U Partitu Cumunista di Turchia (TKP) hè statu fundatu in Baku.
- 1934 - L'Unioni Suviètica hè stata ammessa à a Società di e Nazioni.
- 1939 - Canada dichjara guerra à a Germania.
- 1942 - II. Sicunna Guerra Munniali: A Royal Air Force britannica lancia 100 XNUMX bombe nantu à Düsseldorf, Germania.
- 1943 - E truppe tedesche occupanu Roma.
- 1960 - L'OPEC hè stata creata u 14 di settembre di u 1960, in u risultatu di u cungressu chì principia in Baghdad cù a pruposta di Venezuela, cù a participazione di Venezuela, Iran, Iraq, Arabia Saudita è Kuwait, per piantà a calata di u crudu. i prezzi di u petroliu.
- 1971 - L'Università Boğaziçi hè stata fundata.
- 1981 - Picasso Guernica A pittura riturnò in Spagna da i Stati Uniti 40 anni dopu.
- 2008 - L'esperimentu ATLAS, cunnisciutu cum'è l'esperimentu di u seculu, hà iniziatu à u CERN, u Centru Europeu per a Ricerca Nucleare in Svizzera.
nascite
- 1169 - II. Alessio, imperatore bizantinu (m. 1183)
- 1487 - III. Julius, papa da u 1550 à u 1555 (m. 1555)
- 1638 - Maria Teresa, arciduchessa d'Austria per affiliazione cù a ramu spagnola di a Casa d'Absburgu è Regina di Francia per matrimoniu (m. 1683)
- 1659 - Henry Purcell, cumpusitore inglese († 1695 )
- 1714 - Niccolò Jommelli, cumpusitore talianu († 1774 )
- 1786 - Nicolás Bravo, suldatu mexicanu è puliticu (m. 1854 )
- 1860 - Marianne von Werefkin, pittrice svizzera di origine russa (m. 1938 )
- 1866 - Jeppe Aakjær, scrittore danese († 1930 )
- 1887 - Giovanni Gronchi, homme politique italien († 1978 )
- 1890 - Franz Werfel, écrivain, dramaturge et poète autrichien (n. 1945)
- 1892 - Arthur Compton, fisicu americanu è premiu Nobel per a Fisica (m. 1962)
- 1894 - Aleksandr Dovjenko, sceneggiatore, regista è regista sovieticu di origine ucraina (m. 1956)
- 1897 - Georges Bataille, sociologu è scrittore francese († 1962 )
- 1899 - Wolf Messing, telepatu suvièticu (m. 1974 )
- 1908 - Carel Weight, pittore inglese († 1997)
- 1910 - Gaston Defferre, omu puliticu francese († 1986 )
- 1914 - Robert Wise, regista americanu è vincitore di l'Oscar per u megliu direttore (m. 2005)
- 1918 - Franz Immig, calciatore tedescu († 1955 )
- 1928 - Ioannes Vanier, filòsufu è pensatore canadianu (m. 2019)
- 1929 - Arnold Palmer, golfista prufessiunale americanu (m. 2016)
- 1931 - Ece Ayhan, pueta turcu (m. 2002)
- 1933
- Yevgeni Khrunov, cosmonauta suvièticu chì volava nantu à e missioni Soyuz 5 è Soyuz 4 (m. 2000)
- Karl Lagerfeld, stilista di moda tedescu (m. 2019)
- 1934 Wrestling II, lottatore prufessiunale americanu (m. 2020)
- 1937 - Jared Diamond, biologu è autore americanu
- 1941 - Stephen Jay Gould, paleontologu americanu (m. 2002)
- 1943 - Tezer Özlü, scrittore turcu († 1986 )
- 1944 - Şerefettin Canda, accademicu turcu è Rettore di l'Università Mustafa Kemal
- 1945
- Dennis Burkley, attore americanu (m. 2013)
- Jose Feliciano, cantante porturicanu
- 1946 - Michèle Alliot-Marie, puliticanti francese
- 1947 Larry Nelson, golfista americanu
- 1948
- Tony Gatlif, direttore algerianu
- Bob Lanier, ghjucadore di basket prufessiunale americanu ritiratu (m. 2022)
- 1949 - Bill O'Reilly, presentatore di televisione americanu, autore, columnista è cummentariu puliticu
- 1950
- Babette Cole, autrice è traduttrice di libri per i zitelli inglesi (m. 2017)
- Joe Perry, chitarrista americanu
- 1951 - Celal Adan, puliticu turcu
- 1953 Amy Irving, attrice americana
- 1954 - Don "The Dragon" Wilson, campione è attore americanu di Kick Boxing
- 1956 - Ufuk Güldemir, giurnalistu turcu (m. 2007)
- 1957 - Sermet Erkin, illusionista turcu è attore di teatru
- 1958 - Chris Columbus, regista, pruduttore è sceneggiatore americanu
- 1959 - Michael Earl, burattinaio, attore vocale è sceneggiatore americanu (m. 2015)
- 1960
- Alison Bechdel, caricaturista americana
- Colin Firth, attore inglese
- 1964 - Jack Ma, omu d'affari cinese è fundatore di Alibaba Group
- 1968
- Andreas Herzog, footballista è manager naziunale austriacu
- Big Daddy Kane, artista è attore hip-hop americanu
- Guy Ritchie, direttore britannicu
- 1969
- Hakan Çelik, ghjurnalistu turcu è pruduttore di radio-TV
- Johnathon Schaech, attore americanu
- 1973
- Ferdinand Coly, footballista internaziunale senegalese
- Deniz Yücel, ghjurnalista è scrittore tedesca di origine turca
- 1974
- Ebru Cündübeyoğlu, attrice turca di cinema, teatru è serie TV
- Hande Firat, ghjurnalista turca è personalità televisiva
- Ryan Phillippe, attore americanu
- Ben Wallace, ghjucadore di basket prufessiunale americanu
- 1976 - Alexander Zach, puliticu austriacu
- 1978 - Ramūnas Šiškauskas, ex ghjucadore di basket lituanu
- 1980 - Şahin Nacefi, cantante e compositore iraniano
- 1981 - German Denis, futbolista argentinu
- 1983
- Fernando Belluschi, footballista naziunale argentinu
- Shawn James, ghjucadore di basket Guyanese-Americanu
- Jérémy Toulalan, ex calciatore internaziunale francese
- 1992 - Ricky Ledo, ghjucadore di basket prufessiunale americanu
- 1993 - Yuki Nishino, pattinatrice artistica giapponese
- 1994
- Mehdi Turabi, footballista naziunale iranianu
- Tsubasa Nihei, footballista giapponese
- 1995 - Samed Kaya, attore turcu
- 1997 - Liam Cacatian Thomassen, cantante svedese
- 1998 - Daiki Suga, footballista giapponese
- 1999 - Tuğba Danışmanz, atleta turcu
- 2000 - Batuhan Kırdaroğlu, footballista turcu
morti
- 210 aC - Qin Shi Huang, primu imperatore cinese è fundatore di a dinastia Qin (b. 247)
- 1167 - Matilda, regina d'Inghilterra (n. 1102)
- 1308 - Go-Nijō, 94u imperatore di u Giappone in successione tradiziunale (b. 1285)
- 1382 - Lajos I, rè d'Ungheria è Croazia è Pulonia da u 1342 à u 1370 (n. 1326)
- 1419 - Jean de Bourgogne, duca di Borgogna (n. 1371 )
- 1669 - Henrietta Maria, principessa di Francia (n. 1609)
- 1676 - Gerard Winstanley, riformatore religiosu protestante inglese, filòsufu puliticu è attivista (n. 1609)
- 1749 - Émilie du Châtelet, matematica, fisica e autrice francese (n. 1706)
- 1797 - Mary Wollstonecraft, scrittrice inglese (n. 1759)
- 1842 - William Hobson, primu guvernatore di Nova Zelanda è coautore di u Trattatu di Waitangi (n. 1792)
- 1854 - Emrah da Erzurum, pueta populari turcu (n. 1775)
- 1876 - Abdulhalim Galip Pasha, statista è pueta ottomanu
- 1889 - III. Carlu, 28u principe di Monaco è duca di Valentinois (n. 1818)
- 1898 - Elisabeth, impératrice d'Autriche (assassinée) (b. 1837)
- 1913 - William Jay Gaynor, puliticu americanu (n. 1849)
- 1922 - Wilfrid Scawen Blunt, pueta è autore inglese (n. 1840)
- 1928 - Moris Şinasi, homme d'affaires et philanthrope ottoman-américain (n. 1855 )
- 1931 - Dmitry Egorov, matematicu russu (n. 1869)
- 1939 - Wilhelm Fritz von Roettig, generale in a Waffen-SS, participendu à l'invasione di a Pulonia (n. 1888)
- 1940 - Nikola Ivanov, generale bulgaru (n. 1861 )
- 1948 - Ferdinand I, primu zar di Bulgaria (n. 1861)
- 1956 - Robert Julius Trumpler, astronomu svizzeru-americanu (n. 1886)
- 1961 - Frederick William Pethick-Lawrence, puliticu laburista britannicu (n. 1871)
- 1971 - Pier Angeli, attrice italiana (n. 1932)
- 1975 - George Thomson, fisicu britannicu, premiu Nobel per a fisica (n. 1892)
- 1976 - Dalton Trumbo, scrittore è scrittore americanu (n. 1905)
- 1979 - Agostinho Neto, pueta è presidente angolanu (n. 1922)
- 1979 - Cuma Tak, militante kurdu, cofundatore di u PKK (n. 1956)
- 1983 - Felix Bloch , fisicu svizzeru è premiu Nobel di Fisica (n. 1905 )
- 1983 - Balthazar Johannes Vorster, puliticu sudafricanu (n. 1915)
- 1985 - Jock Stein, footballista scozzese è manager (n. 1922)
- 1994 - Max Morlock, footballista tedescu (n. 1925)
- 1995 - Oral Sander, accademicu turcu (n. 1940)
- 1996 - Bekir Sıdkı Sezgin, cantadore è cumpusitore turcu (n. 1936)
- 2007 - Jane Wyman, attrice americana è prima moglia di Ronald Reagan (b. 1917)
- 2011 - Cliff Robertson, attore americanu (n. 1923)
- 2012 - Lance LeGault, attore è doppiatore americanu (n. 1935)
- 2014 - Richard Kiel, attore, comicu, scrittore, pruduttore è presentatore americanu (b. 1939)
- 2014 - Károly Sándor, footballista ungherese (n. 1928)
- 2015 - Adrian Frutiger, scrittore è artista svizzeru (n. 1928)
- 2015 - Ihab Hassan, teorista littirariu americanu, criticu è autore (n. 1925)
- 2016 - Mahmut Hekimoğlu, attore è pruduttore di film turcu (n. 1955)
- 2016 - Joy Viado, cantante, attrice è cumedia filippina (n. 1965)
- 2017 - Hans Alfredson, regista svedese, umorista, scrittore è attore (n. 1931)
- 2017 - Nancy Dupree, stòrica è accademica americana (b. 1927)
- 2017 - Harry Landers, attore americanu (n. 1921)
- 2017 - BV Radha, attrice è regista indiana (n. 1948)
- 2017 - Len Wein, artista di fumetti americanu, scrittore è editore (b. 1948)
- 2018 - Peter Donat, attore canadese-americanu (n. 1928)
- 2018 - Johannes Geldenhuys, suldatu sudafricanu (n. 1935)
- 2018 - Paul Virilio, urbanista è filosofu di l'estetica francese (n. 1932)
- 2018 - Co Westerik, artista graficu è fotografu olandese (n. 1924)
- 2019 - Stefano Delle Chiaie, néofasciste italien (né en 1936)
- 2019 - Jeff Fenholt, cantante, musicista è attore americanu (n. 1950)
- 2019 - Valerie Van Ost, attrice inglese (nata in 1944)
- 2019 - Hossam Ramzy, percussionista è cumpusitore egizianu (n. 1953)
- 2019 - Albert Razin, scientist di u Paese d'Udmurt Russian, duttore di filusufìa è sociologu (n. 1940)
- 2019 - Süleyman Turan, artista di cinema è teatru turcu (n. 1936)
- 2020 - Caroline Chomienne, pruduttore è regia francese (n. 1957)
- 2020 - Diana Rigg, attrice britannica di cinema è televisione (n. 1938)
- 2021 - Duygun Yarsuvat, accademicu turcu, avvucatu è amministratore di sport (b. 1937)
Esse u primu à cummentà