U 12 di sittembri hè u 255esimu ghjornu (u 256esimu ghjornu in l'annata bisesta) secondu u calendariu gregurianu. U numaru di ghjorni chì restanu finu à a fine di l'annu hè 110.
ferroviaria
- 12 settembre 1869 U Guvernu Ottumanu accetta a nova cumpagnia guidata da Talabot.
Eventi
- 1331 - Rè di Francia VI. Filippu riturnò Monaco à a famiglia Grimaldi. Da tandu, a famiglia hà guvernatu senza interruzzione in Monaco (eccezzioni di l'occupazioni taliane è tedesche in a Siconda Guerra Munniali).
- 1937 - Seyit Rıza, u capu di a Ribellione di Dersim, si rende. Seyit Rıza hè statu eseguitu u 15 di nuvembre in u risultatu di u prucessu.
- 1940 - In Francia, 4 ghjovani scupertu a grotta di Lascaux, induve ci sò pitture di 17 mila anni.
- 1943 - Benito Mussolini hè statu salvatu da u so hotel di prigiò in Gran Sasso da i cumandamenti tedeschi è purtatu à Vienne.
- 1953 - Nikita Khrushchev hè elettu Primu Sicritariu di u Partitu Cumunistu di l'Unioni Suviètica.
- 1956 - U prucessu di Incidenti di u 6-7 di settembre principia.
- 1959 - L'Unioni Suviètica hà lanciatu a missile Luna 2 à a luna.
- 1963 - Un accordu di partenariatu hè firmatu trà Turchia è a Cumunità Ecunomica Europea.
- 1970 - Guerrilla palestiniana; Anu rapitu quattru aerei da l'USA, a Svizzera, u Regnu Unitu è a Germania. I guerrilli anu sbulicatu trè di l'aviò in u desertu di Ghjordanu è piglianu in ostaggi i passageri.
- 1975 - A Cummissione di i Diritti Umani di e Nazioni Unite hà decisu contru à Turchia nantu à a questione di Cipru.
- 1977 - U 32u Cuncorsu Internaziunale di Danza Folk hè tenutu in Dijon, Francia.
- 1980 - U colpu di u 12 di sittembri hà fattu.
- 1993 - cuntrattu u ghjurnale hà cuminciatu à esse publicatu.
- 1996 - In l'attaccu di bomba chì hè accadutu in u distrittu Batıkent d'Ankara, Serkan Wide, registratu in u registru Beypazarı d'Ankara, perde a vita durante l'incidentu.
- 2006 - In l'attaccu di bomba chì hè accadutu in a cità di Bağlar di Diyarbakır, 8 persone, cumprese 10 zitelli, sò stati ammazzati è 15 feriti.
- 2008 - U 9u album di studio di Metallica Morte Magnetica hè stata liberata à u mercatu.
- 2010 - Un referendum di emenda custituziunale hè statu tenutu in quantu à l'emenda custituziunale. U risultatu era una decisione "sì" da l'urna.
- 2013 - gruppu di musica Duman, ingumbratu Hà liberatu u so album.
nascite
- 1492 - Lorenzo di Piero de' Medici, re di Firenze è duca d'Urbinu († 1519 )
- 1494 - Francescu I, rè di Francia da u 1515 à u 1547 (m. 1547 )
- 1777 - Henri Marie Ducrotay de Blainville, scienziatu francese († 1850 )
- 1852 - Herbert Henry Asquith, puliticu britannicu (Primu Ministru è Ministru di l'Interior) (m. 1928)
- 1880 - HL Mencken, ghjurnalistu, saggista, editore di rivista, autore è criticu culturale americanu (m. 1956)
- 1882 - Ion Agârbiceanu, scrittore rumeno († 1963 )
- 1885 - Heinrich Hoffmann, fotografu ufficiale è editore di Adolf Hitler (m. 1957)
- 1888 - Maurice Chevalier, cantante è attore di cinema francese († 1972)
- 1894 - Kyūichi Tokuda , rivuluziunariu cumunista giapponese, puliticu è avucatu (m. 1953 )
- 1897 - Irène Joliot-Curie, scienziata francese († 1956 )
- 1902 - Juscelino Kubitschek , primu puliticu brasilianu (m. 1976 )
- 1913 Jesse Owens, atleta americanu (m. 1980)
- 1914 Desmond Llewelyn, attore gallese (m. 1999)
- 1921
- Stanislaw Lem, scrittore polacco (m. 2006)
- Turgut Cansever, architettu turcu, urbanista è pensatore (m. 2009)
- 1924 - Amilcar Cabral, agronomu africanu, autore, marxista è puliticu patriotticu (m. 1973)
- 1927 - Mathé Altéry, cantante francese
- 1931 - Ian Holm, attore inglese († 2020)
- 1939 - Pablo McNeil, anticu sprinter giamaicanu è avà coach di sprint (m. 2011)
- 1940 - Linda Gray, attrice, mudellu è pruduttore americana
- 1941 - Cetin Inanc, direttore turcu
- 1943 - Michael Ondaatje, scrittore è pueta canadianu
- 1944 - Barry White, cantante americanu (m. 2003)
- 1945 - Milo Manara, fumettista talianu
- 1948 - Aziz Kocaoğlu, puliticu turcu (sindacu di a Municipalità Metropolitana di Izmir trà 2004-2019)
- 1949
- Jeremy Cronin, statista, puliticu, scrittore è pueta, membru di u Partitu Comunista Sudafricanu è u Cunsigliu Naziunale Africanu
- Irina Rodnina, ex atleta russa
- 1951
- Bertie Ahern, puliticu irlandese
- Joe Pantoliano, attore americanu di cinema è televisione
- 1952 - Neil Peart, musicista canadese (m. 2020)
- Gülsin Onay, pianista turcu
- Zeynep Değirmencioğlu, attrice turca
- 1956 - Leslie Cheung, cantante è attrice di Hong Kong (m. 2003)
- 1957 - Hans Zimmer, tedescu, cumpusitore di colonne sonore è pruduttore di dischi
- 1957 - Rachel Ward, attrice di cinema è televisione inglese
- 1957 - Vojtěch Lindaur, ghjurnalistu cecu, educatore è pruduttore musicale (m. 2018)
- 1959 - Sigmar Gabriel, puliticu tedescu
- 1961 - Mylène Jeanne Gautier, musicista francese
- 1962 - Sunay Akın, pueta, scrittore, ghjurnalistu è ricercatore turcu
- 1964 - Tomás Bulat, ecunumista, ghjurnalistu è autore argentinu (m. 2015)
- 1965
- Ahmet Mumtaz Taylan, attore è direttore turcu
- Seden Gurel, cantante turca
- 1966 - Ben Folds, cantautore americanu
- 1967 - Louis CK, comicu, attore, pruduttore, direttore è scrittore americanu
- 1968 - Paul F. Tompkins, cumediante, attore è scrittore americanu
- 1969 - Ángel Cabrera, golfista argentinu
- 1973 - Paul Walker, attore americanu (m. 2013)
- 1974 - Nuno Valente, ex futbolista portughese
- 1976 - Maciej Żurawski, futbolista pulaccu
- 1978 - Ben McKenzie, attore americanu
- 1980 - Yao Ming, ghjucadore di basket cinese
- 1981 - Jennifer Hudson, attrice è cantante americana vincitrice di l'Oscar
- 1982 - Zoran Planinić, ghjucadore di basket prufessiunale di origine croata
- 1984 - Akiko Niwata, ghjucadore di football giapponese
- 1984 - Sevtap Özaltun, attrice turca
- 1985 - Burak Aksak, direttore turcu, sceneggiatore è attore TV
- 1985 - Isa Demir, footballista svedese-turcu
- 1986
- Alfie Allen, attore inglese
- Yuto Nagatomo, footballista internaziunale giapponese
- Dimitrios Régas, sprinter grecu
- Emmy Rossum, attrice è cantante americana
- 1987 - Yaroslava Shvedova, tennista kazaka
- 1991
- Thomas Meunier, footballista internaziunale belga
- Ece Seçkin, cantante turca
- Mike Towell, pugile scozzese (m. 2016)
- 1993 - Resul Özgen, footballista turcu
- 1994
- RM, rapper sudcoreanu
- Elina Svitolina, tennista ucraina
- 1998 - Liam Walsh, ghjucadore di rugby prufessiunale inglese
- 1999
- Katarina Lazovic, volleyballista serba
- Choi Yoo-jung, cantante è rapper coreanu
morti
- 1185 - Andronicu I, imperatore bizantinu (n. 1118 )
- 1362 - VI. Innocentiu; veru nome Étienne Aubert, Papa (b. 1282 o 1295)
- 1612 - IV. Vasily, zar di Russia (n. 1552)
- 1764 - Jean-Philippe Rameau, cumpusitore baroccu francese (n. 1683)
- 1819 - Gebhard Leberecht von Blücher, Generalfeldmarschall prussiano (n. 1742)
- 1869 - Peter Roget, duttore è linguista inglese (n. 1779)
- 1889 - Fustel de Coulanges, storicu francese (n. 1830)
- 1906 - Ernesto Cesàro, matematicu talianu (n. 1859)
- 1907 - Ilia Chavchavadze, figura di punta di a literatura è a vita pulitica georgiana di u XIX seculu (n. 19)
- 1919 - Leonid Andreyev, scrittore espressionista russu (n. 1871)
- 1941 - Eugen von Schobert, generale tedescu (n. 1883 )
- 1961 - Carl Hermann, prufessore tedescu di cristallografia (n. 1898)
- 1967 - Vladimir Bartol, scrittore sloveno (n. 1903)
- 1968 - Tommy Armour, golfista scozzese-americanu (n. 1894)
- 1972 - William Boyd, attore americanu (n. 1895)
- 1974 - Bedri Böke, suldatu è cavaliere turcu (n. 1920)
- 1977 - Steve Biko, capu pupulari sudafricanu (anti-segregazionistu) (n. 1946)
- 1981 - Eugenio Montale, pueta talianu è premiu Nobel (n. 1896 )
- 1990 - Mustafa Duzgunman, marmorista turcu (n. 1920)
- 1992 - Anthony Perkins, attore americanu (n. 1932)
- 1993 - Raymond William Stacy Burr, attrice canadiana (n. 1917)
- 1994 - Tom Ewell, attore americanu (n. 1909)
- 1994 - Boris Borisovich Yegorov, cosmonauta russu (n. 1937)
- 1995 - Jeremy Brett, attore inglese (n. 1933)
- 1996 - Ernesto Beckmann Geisel, suldatu è puliticu brasilianu (n. 1907)
- 2001 - Abbas Fingersizoglu,[1] Giurnalistu turcu è unu di i primi membri di l'Associazione di i ghjurnalisti turchi
- 2003 - Johnny Cash, musicista americanu (n. 1932)
- 2004 - Max Abramovitz, architettu americanu (n. 1908)
- 2008 - David Foster Wallace, rumanzista americanu, saggiista è scrittore di storie brevi (n. 1962)
- 2009 - John Albert Kramer, tennista americanu (n. 1921)
- 2009 - Norman Ernest Borlaug, agronomu americanu (n. 1914)
- 2010 - Claude Chabrol, regista francese (n. 1930)
- 2012 - Tom Sims, campionu mundiale di snowboard è ancu inventore di snowboard (b. 1963)
- 2012 - Christopher Stevens, diplomaticu è avucatu americanu (n. 1960)
- 2012 - Sidney Watkins, neurochirurgu inglese (n. 1928)
- 2013 - Ray Milton Dolby, ingegnere è omu d'affari americanu, inventore di a tecnulugia di registrazione di u sonu (b. 1933)
- 2013 - Otto Sander, attore tedescu (n. 1941)
- 2014 - Atif Mohammed Ebayd, puliticu egizianu (n. 1932)
- 2014 - Salah El Mahdi, musicologu, direttore d'orchestra, cumpusitore, flautista, criticu musicale è ghjudice tunisina (n. 1925)
- 2014 - Ian Paisley, puliticu lealista irlandese di u Nordu (n. 1926)
- 2016 - Ali Cevan, fisicu iranianu (n. 1926)
- 2017 - Siegfried Köhler, direttore d'orchestra è cumpusitore classicu tedescu (n. 1923)
- 2017 - Edith "Edie" Windsor, attivista americana per i diritti LGBT (b. 1929)
- 2018 - Shlomo Aronson, storicu è puliticu israelianu (n. 1936)
- 2018 - Rachid Taha, cantante algerianu (n. 1958)
- 2019 - Samiuela 'Akilisi Pōhiva, puliticu tonganu (n. 1941)
- 2020 - Nevid Efkari, lottatore iranianu eseguitu (b. 1993)
- 2020 - Jean-Claude Annaert, ciclista francese (n. 1935)
- 2020 - Joaquín Carbonell, cantautore, ghjurnalista è pueta spagnolu (n. 1947)
- 2020 - Carlos Casamiquela, ingegnere agriculu è ministru argentinu (n. 1948)
- 2020 - Didier Lapeyronnie, sociologu è accademicu francese (n. 1956)
- 2020 - Azmi Mohammed Mujahid, volleyballista egizianu (n. 1950)
- 2020 - Katip Şadi, maestru di kemençe è artista natu in u paese di Derekuşçulu di u distrittu di Görele (b. 1932)
Esse u primu à cummentà