U 9 di sittembri hè u 252esimu ghjornu (u 253esimu ghjornu in l'annata bisesta) secondu u calendariu gregurianu. U numaru di ghjorni chì restanu finu à a fine di l'annu hè 113.
ferroviaria
- U 9 di settembre di u 1855, e linee telegrafiche Istanbul-Edirne-Varna è Varna-Balâklava di u Statu Ottumanu sò state cumpletate è messe in serviziu.
- 9 settembre 1861 A linea Torbalı-Cellatkahve (11 km) hè stata aperta.
- 9 settembre 1882 Mehmet Nahid Bey è Kostaki Teodoridi Efendi pruposte A Cummissione Nafia hà preparatu una nova specificazione per a linea Mersin-Adana.
- 9 settembre 1927 A linea Kavak-Havza (38 km) hè stata messa in opera. U so cuntrattu era Nuri Demirağ. A linea Samsun-Kavak hè stata messa in opera.
- U 9 di settembre di u 1929, a linea Fevzipaşa-Gölbaşı (143 km) hè stata aperta. U cuntrattu era u Gruppu Svedese-Danese.
Eventi
- 479 a.C. - Battaglia di Platea.
- 1543 - Maria Stuart hè incurunata Regina di Scozzese à l'età di 9 anni.
- 1570 - Nicosia hè cunquistata da i Turchi.
- 1850 - California hè stata ammessa in i Stati Uniti cum'è u 31u statu.
- 1892 - Amalthea, a quinta luna di Jupiter, hè trovu.
- 1914 - U Cumitatu di l'Unione è u Prugressu rifiutò tutte e capitulazioni accettate da u Guvernu Ottumanu.
- 1922 - Liberazione di Izmir: Dopu chì a Battaglia di Dumlupınar hè stata vinta, l'Armata Turca, chì guidò l'Armata Greca davanti à ellu, intrì in Izmir occupata.
- 1923 - U Partitu Populare Republicanu hè statu fundatu da Mustafa Kemal Atatürk.
- 1940 - L'Armata Ungherese uccide 87 Rumeni è 6 Ghjudei in u Massacru di Treznea.
- 1945 - A guerra sino-giapponese (1937-1945) finisce.
- 1948 - Kim Il-sung proclama a fundazione di a Corea di u Nordu.
- 1971 - A lege nantu à a creazione di l'Università Boğaziçi hè stata accettata.
- 1974 - À l'11u Festival di Film Golden Orange, u Golden Orange Award hè andatu à Lütfi Ömer Akad Matrimoniu avè u filmu.
- 1992 - Spagna ricunnosce l'autonomia di a regione Catalogna.
- 1993 - Israele è l'Organizazione per a Liberazione di a Palestina (OLP) accunsenu à ricunnosce.
- 2001 - 12 Giant Men hè vinutu secondu in u Campionatu Europeu in Turchia.
- 2011 - Zeugma Mosaic Museum in Gaziantep, u più grande museu di mosaicu di u mondu, hè statu apertu à i visitori.
nascite
- 214 - Aureliano, imperatore rumanu (m. 275 )
- 384 - Honorius , Imperatore Rumanu è dopu Imperatore Rumanu Occidentale (m. 423 )
- 1349 - III. Albertu, membru di a Casa di Habsburg, duca d'Austria da u 1365 à a so morte (m. 1395)
- 1466 - Ashikaga Yoshitane, 10u shogun di u shogunatu Ashikaga (m. 1523)
- 1583 - Girolamo Frescobaldi, cumpusitore talianu († 1643 )
- 1585 - Armand Jean du Plessis de Richelieu, ecclesiastico, nobile e politico francese († 1642 )
- 1737 - Luigi Galvani, physicien italien († 1798 )
- 1778 - Clemens Brentano, scrittore tedescu († 1842 )
- 1823 - Joseph Leidy, scientist americanu (m. 1891 )
- 1828 - Lev Tolstoy, scrittore russu († 1910)
- 1855 Houston Stewart Chamberlain, scrittore è filòsufu inglese (m. 1927)
- 1869 - Abdullah Cevdet, puliticu è filòsufu ottomanu (m. 1932)
- 1906 - Ali Hadi Bara, scultore turcu († 1971)
- 1908 : Cesare Pavese, poète et romancier italien († 1950 )
- 1909 Arthur Jonath, atleta tedescu (m. 1963)
- 1913 - Tarık Levendoğlu, scenografia turca, direttore di teatru, traduttore è pittore di affreschi (m. 1978)
- 1922 - Bernard Bailyn, storicu, autore è prufessore americanu (m. 2020)
- 1928 - Sol LeWitt, scultore è pittore americanu (m. 2007)
- 1929
- Aleksei Maslennikov, tenore sovieticu russu è cantante d'opera (m. 2016)
- Stu Phillips, cumpusitore, direttore d'orchestra è pruduttore di dischi americanu
- 1930
- Gültekin Oransay, musicologu turcu, ricercatore di storia è lingua
- Frank Lucas, signore di droga americanu, gangster è capu di u crimine
- 1932 - Müşfik Kenter, artista di teatru è cinema turcu (m. 2012)
- 1935 - Demir Özlü, scrittore turcu
- 1939
- Alexandre Benmakhlouf, avvucatu francese
- Sharon Ambrose, puliticu americanu (m. 2017)
- 1940 - Cihangir Gaffari, attore iranianu
- 1941 - Dennis Ritchie, ingegnere informaticu americanu (m. 2011)
- 1943 - Başar Sabuncu, attore, sceneggiatore e regista turco († 2015)
- 1959 - Ruhsar Öcal, solista d'opera turca, attore di teatru, cinema è serie TV
- 1960
- Nurullah Genç, ecunumista è pueta turcu
- Hugh Grant, attore è cineasta inglese
- 1961 - Faruk Çaturoğlu, puliticu turcu
- 1965 - Cihat Levent, ghjucadore di basket naziunale turcu
- 1966 - Adam Sandler, attore americanu
- 1967
- Akshay Kumar, attore indo-punjab, direttore è pruduttore
- Anna Malle, stella porno americana (m. 2006)
- Akshay Kumar, attore indianu
- 1969
- Rachel Hunter, modella neozelandese, attrice è conduttrice di reality TV
- Özlem Zengin, avucatu è puliticu turcu
- 1970
- Tülay Günal, attrice turca
- Cüneyt Mete, attore turcu
- 1971 - Eric Stonestreet, attore è cumediante americanu
- 1972
- Natasha Kaplinsky, presentatrice di notizie britannica
- Xavier Pascual, coach di basket prufessiunale spagnolu
- George Perez, attore americanu
- Goran Višnjic, attore croatu
- 1974 - Ece Uslu, attrice turca
- 1975
- İlker Kızmaz, attore di cinema è serie TV turca
- Michael Bublé, musicista canadese, artista pop-jazz è attore
- 1976
- Mick Blue, attore porno austriacu
- Emma de Caunes, attrice francese
- 1977
- Fatih Tekke, footballista turcu
- Farzad Majidi, footballista naziunale iranianu
- 1978 - Arzu Şahin, artista di musica folk turca
- 1979
- Nikki DeLoach, attrice americana è cantante di performance
- Gökçe, cantante turcu
- 1980
- Václav Drobný, ex futbolista cecu (m. 2012)
- Michelle Williams, attrice americana
- 1982
- Isabelle Caro, mannequin è attrice francese († 2010)
- Welissa De Souza Gonzaga, volleyballista brasiliana
- 1984
- Brad Guzan, ghjucadore di football americanu
- Mihalis Sifakis, anticu footballista internaziunale grecu
- 1985
- Lior Eliyahu, ghjucadore di basket prufessiunale israelianu
- Luka Modric, footballista naziunale croatu
- 1986
- İbrahim Kendirci, attore turcu
- Luc Mbah a Moute, basketballista prufessiunale camerunese
- 1987
- Afrojack, DJ è pruduttore olandese
- Alex Song, footballista camerunese
- Clayton Snyder, attore americanu
- Gökhan Keser, cantante turcu
- 1988 - Danilo D'Ambrosio, footballista talianu
- 1991
- Oscar, footballista naziunale brasilianu
- Danilo Luis Helio Pereira, footballista portughese
- 1992 - Basaran Saracoglu, footballista turcu
- 1993 - Sarah Logan, lotta prufessiunale americanu
- 1994
- Jure Balkovec, footballista slovenu
- Lucas Ontivero, futbolista argentinu
- Gilbert Koomson, footballista internaziunale ghanese
- Ali Faiz Atiyye, footballista irachenu
- Yuto Horigome, footballista giapponese
- Yuta Toyokawa, footballista giapponese
- 1997 - Fredrik Jensen, futbolista finlandese
- 1998 - Colin Dagba, footballista francese
morti
- 276 - Florianu, imperatore rumanu
- 1087 - Guglielmu I, rè d'Inghilterra (n. 1028 )
- 1271 - III. Yaroslav, primu principe di Tver da u 1264 à u 1271 è u decimu Gran Principe di Vladimir (b. 1230)
- 1483 - IV. Edward, rè d'Inghilterra (n. 1442)
- 1487 - Chenghua, imperatore di Cina (n. 1447)
- 1513 - IV. Ghjacumu, rè di Scozzese (n. 1473)
- 1569 - Pieter Brueghel, pittore olandese (n. 1525)
- 1583 - Humphrey Gilbert, avventuriero inglese, esploratore, diputatu è suldatu chì hà servitu durante u regnu di Elisabetta I (b. 1539)
- 1596 - Anna Jagiellon, regina di Pulonia è Granduchessa di Lituania da u 1575 à u 1586 (b. 1523)
- 1806 - William Paterson, statista di New Jersey è firmante di a Custituzione di i Stati Uniti (b. 1745)
- 1830 - Bailey Bartlett, puliticu americanu (n. 1750)
- 1841 - Augustin Pyramus de Candolle, botanicu svizzeru (n. 1778)
- 1891 - Jules Grévy, statista francese (n. 1807)
- 1898 - Stéphane Mallarmé, poeta francese (n. 1842)
- 1901 - Henri de Toulouse-Lautrec, pittore francese (n. 1864)
- 1941 - Hans Spemann, embriologu tedescu è premiu Nobel per a fisiologia o a medicina (n. 1869)
- 1942 - Şevki Savaşçı, suldatu turcu è veteranu di a Guerra d'Indipendenza (n. 1878)
- 1943 - Charles McLean Andrews, storicu americanu (n. 1863)
- 1959 - Ramón Fonst, schermitore cubanu (n. 1883)
- 1960 - Jussi Björling, tenore svedese (n. 1911)
- 1976 - Mao Zedong, rivoluzionariu cinese, puliticu è fundatore di u Partitu Cumunista Chine (n. 1893)
- 1978 - Ida Noddack, chimica è fisicu tedesca (n. 1896)
- 1978 - Jack Warner, cineasta americanu canadese (n. 1892)
- 1981 - Jacques Lacan, psichiatra francese (n. 1901)
- 1983 - Luis Monti, futbolista argentinu (n. 1901)
- 1984 - Yılmaz Güney, direttore è attore turcu (n. 1937)
- 1985 - Sırrı Atalay, puliticu turcu è avucatu (n. 1919)
- 1985 - Paul Flory , chimicu americanu chì vincìu u Premiu Nobel di Chimica 1974 (n. 1910)
- 1985 - Erkan Yücel, attore turcu di teatru, cinema è serie TV (n. 1944)
- 1989 - Elevter Andronikashvili, fisicu georgianu (n. 1910)
- 1990 - Nicola Abbagnano, filòsufu esistenzialistu talianu (n. 1901)
- 1993 - Maurice Yaméogo , puliticu di Burkina Faso (n. 1921 )
- 1995 - Erik Nilsson, footballista svedese (n. 1916)
- 1996 - Bill Monroe, mandolista, cantante è cantautore americanu (n. 1911)
- 1997 - Burgess Meredith, attrice americana (n. 1907)
- 1998 - Semiha Şakir, filantropu turcu (n. 1905)
- 2001 - Ahmad Shah Massoud, capu militare afganu (n. 1953)
- 2003 - Edward Teller, fisicu teoricu ungherese-americanu (n. 1908)
- 2006 - Mehmet Emin Aga, elettu mufti di Tracia Occidentale Turk Xanthi (Tracia Occidentale-Grecia) (n. 1932)
- 2007 - Saide Arifova, donna tatara di Crimea chì hà salvatu 74 zitelli ebrei in a seconda guerra mundiale (b. 1916)
- 2010 - Bent Larsen, scacchista danese (n. 1935)
- 2010 - Rauno Mäkinen, lotta finlandese (n. 1931)
- 2013 - Patricia Blair, attrice americana (n. 1931)
- 2014 - Denny Miller, attore americanu (n. 1934)
- 2016 - Mario Spezi, écrivain et journaliste italien (né en 1945)
- 2017 - Frank Aarebrot, scienziatu puliticu è accademicu norvegese (n. 1947)
- 2018 - Frank Andersson, lottatore svedese è intrattenitore TV (n. 1956)
- 2018 - Javier Usabiaga Arroyo, omu d'affari è puliticu messicanu (n. 1939)
- 2018 Catra, cantante, musicista è attore pop-funk brasilianu (n. 1968)
- 2019 - Lavrendis Maheriças, musicista rock grecu è autore di canzoni (n. 1956)
- 2019 - Dinçer Sümer, attore di teatru, regista è doppiatore turcu (n. 1938)
- 2020 - Henrietta Boggs, autrice, ghjurnalista è attivista americana (b. 1918)
- 2020 - KS Firoz, attore bangladesh (n. 1946)
- 2020 - Shere Hite, sessuloga è feminista tedesca nata in i Stati Uniti (b. 1942)
- 2020 - Yopie Latul, cantante indonesiana (n. 1953)
- 2020 - Amos Luzzatto, écrivain italien (né en 1928)
Vacanze è occasioni speciali
- U ghjornu di l'indipendenza di Izmir (1922)
Esse u primu à cummentà