U 28 di ghjennaghju hè u 28u ghjornu di l'annu secondu u calendariu gregurianu. Restanu 337 ghjorni à a fine di l'annu (338 in l'anni bisestili).
ferroviaria
- 28 ghjennaghju 1898 I ferrovii di i britannichi in i tarri ottomani eranu İzmir-Aydın è Mersin-Adana, chì righjunghjinu un totale di 440 km. In u stessu annu, i Francesi pussedevanu 1266 km è i Tedeschi 1020 km longu di ferrovia.
- 1939 - A Cumpagnia di Tram di Istanbul hè stata acquistata da u Statu per 1.570.000 lire.
Eventi
- 1517 - L'armata ottomana sottu u cumandamentu di Yavuz Sultan Selim intrutu in u Cairo.
- 1547 - VI. Edward addivintò rè d'Inghilterra.
- 1807 - Pall Mall Street divintò a prima strada per esse illuminata in a storia.
- 1820 - A squadra russa guidata da Fabian Gottlieb von Bellingshausen è Mikhail Petrovich Lazarev hà scupertu u cuntinente di l'Antartida.
- 1871 - Guerra franco-prussiana: a Francia si rende è a guerra finisce.
- 1909 - E truppe americane, chì sò state dapoi a Guerra Hispano-Americana, lascianu Cuba.
- 1918 - Leon Trotsky principia a furmà l'Armata Rossa in l'Unioni Suviètica.
- 1920 - In a sessione secreta di u Parlamentu Ottumanu, u Pattu Naziunale hè accettatu.
- 1921 - Dopu à l'arrivu in Trabzon, Mustafa Suphi è i so amichi sò stati messi nantu à una moto da u Steward of the Pier, Unionist Yahya, è sò stati uccisi in mare di notte.
- 1921 - Albert Einstein prupone chì l'universu puderia esse misuratu. Hà principiatu un dibattitu in u mondu scientificu.
- 1923 - U Ministeru di l'Interior hà cambiatu u nome di a pruvincia di Izmit in Kocaeli.
- 1925 - A filiale di Istanbul di u Partitu Republicanu Progressista hè stata aperta.
- 1929 - L'accordu firmatu trà a Cumpagnia Ford è u Ministeru di Finanze per stabilisce una pianta d'assemblea di l'automobile in Istanbul hè statu appruvatu in u Parlamentu.
- 1932 - u Giappone occupa Shanghai.
- 1935 - L'Islanda diventa u primu paese à legalizà l'abortu.
- 1956 - Annunziata a lege di u persunale; U salariu più altu serà di 2 mila lire.
- 1957 - Dui membri femini sò stati eletti à u Cunsigliu di Statu per a prima volta: Nezahat Martı è Şükran Esmerer.
- 1958 - Durante a manifestazione urganizata da i Turchi in Cipru, 8 persone sò stati ammazzati quandu i suldati britannichi anu apertu u focu è un camionu hè statu guidatu nantu à a ghjente deliberatamente. A Gran Assemblea Naziunale Turca hà decisu di cundannà u Regnu Unitu u 31 di ghjennaghju.
- 1959 - Ci hè stata una inundazione in Çukurova. 200 5 aranci sò stati inundati, una fabbrica di tessili hè stata inundata. U dannu hè stimatu à XNUMX milioni di TL. Ci era una carenza di manciari in a regione.
- 1963 - 170 travagliadori chì travaglianu in a Fabbrica Kavel Kablo in İstinye, Istanbul, anu fattu una greva di sit-in. I travagliadori vulianu a reintegrazione di i so quattru amichi, chì sò stati licenziati per via di a sindacalizazione.
- 1971 - I ghjovani prutestavanu a 6a Flotta Americana in Izmir; 20 ghjovani sò stati arrestati.
- 1975 - U presidente di u Partitu Populare Republicanu Bülent Ecevit hà dettu: "U Fronte Naziunale hè u capu rispunsevuli di l'avvenimenti".
- 1982 - L'attivista fugitiva di a diritta Isa Armağan, cundannata à morte, hè stata arrestata in Iran.
- 1982 - Kemal Arıkan, Consul Generale di Turchia in Los Angeles, hè ammazzatu; "Genocidiu Armenian Justice Commandos" hà rivendicatu a rispunsabilità di l'attaccu.
- 1983 - U Cunsigliu di Sicurezza Naziunale, presidutu da u presidente Kenan Evren, appruva a pena di morte per u militante ASALA Levon Ekmekçiyan.
- 1986 - Sakıp Sabancı hè statu elettu presidente di l'Associazione Turchi di l'Industriali è di l'Imprese (TÜSİAD).
- 1986 - A navetta spaziale Challenger si disintegra 73 seconde dopu à u lanciu: sette astronauti mori. Hè statu suggeritu chì a culpa hè stata causata da una fuga in i motori di carburante solidu.
- 1987 - Turchia hà annunziatu ch'ella accettava u dirittu di l'applicazione individuale à a Cummissione di i Diritti Umani di u Cunsigliu di l'Europa fendu riserve.
- 1988 - THY hà pruibitu di fumà in i voli domestici.
- 1992 - A Corte Custituziunale chjude u Partitu Cumunista Unitu di Turchia.
- 1993 - U General Staff annuncia chì u "periodu di colpu" era finitu.
- 1994 - L'aviò di guerra turchi bombardavanu u campu di Zeli di u PKK (Partitu di i Travaglii di u Kurdistan) in u Nordu di l'Iraq.
- 1997 - Quattru pulizzeri in turnu durante u regnu di l'apartheid in Sudafrica ammettenu ufficialmente chì anu uccisu u capu di studiente rivoluzionariu Steve Biko in 1977.
- 1997 - L'attu di promozione hè entrata in vigore. I periodici ùn puderanu micca prumove altri scopi culturali.
- 2002 - L'aviò di u passageru Boeing 727-100 di l'Ecuadorian Airlines si sbatte in a muntagna di l'Andes in u Sud di a Colombia : 92 persone sò ammazzate.
- 2004 - A rimuzione di sei zeri da a lira turca è a deprezzazione di a munita. Nova Lira Turca U prugettu di lege, chì prevede chì
- 2006 - U tettu di una sala d'esibizioni in Katowice, Pulonia, s'hè colapsatu sottu u pesu di l'accumulazione di neve: 62 persone sò ammazzate è 140 ferite.
- 2008 - In l'accidentu chì hè accadutu quandu u trenu, chì era nantu à a spidizioni Haydarpaşa-Denizli, deragliatu versu 02:00 in a cità di Çöğürler, Kütahya, 436 persone di 9 passageri sò morti. Circa 300 persone sò state ferite in diverse parti.
nascite
- 1457 - VII. Henry, rè d'Inghilterra (m. 1509)
- 1600 - IX. Clemens, Papa († 1669)
- 1611 - Johannes Hevelius, membru di u Cunsigliu Protestante Polacco (m. 1687)
- 1712 - Tokugawa Ieshige, 9u shogun di u Shogunatu Tokugawa (m. 1761)
- 1717 - III. Mustafa, 26u Sultanu di l'Imperu Ottumanu (m. 1774)
- 1768 - VI. Fidiricu, rè di Danimarca è di Norvegia (m. 1839)
- 1825 - Benedetto Cairoli, omu puliticu talianu, capu di manca di l'era Risorgimentale, è trè volte Primu Ministru d'Italia (m. 1889 )
- 1833 - Charles George Gordon, generale inglese (m. 1885 )
- 1834 - Sabine Baring-Gould, prete anglicanu è nuvellista inglese (m. 1924)
- 1841 Henry Morton Stanley, ghjurnalistu americanu (m. 1904)
- 1844 - Gyula Benczúr, pittore ungherese († 1920)
- 1853 - Jose Marti, pueta cubanu, autore è pioniere di a lotta per l'indipendenza cubana (m. 1895)
- 1865 - Kaarlo Juho Ståhlberg, primu presidente di a Republica di Finlandia (m. 1952)
- 1872 - Otto Braun, teorista sucialistu tedescu è capu di u Partitu Socialdemucraticu (m. 1955 )
- 1872 - Ahmet Baytursun, educatore kazako, linguista, scrittore, pueta, puliticu († 1937)
- 1873 - Colette (Sidonie-Gabrielle), drammaturga francese († 1954)
- 1875 - Julian Carrillo, cumpusitore messicanu (m. 1965)
- 1877 - Wojciech Brydziński, attore polacco di teatru, radiu è filmu († 1966 )
- 1878 - Jean de La Hire, scrittore francese († 1956 )
- 1879 - Julia Bell, ricercatrice britannica di genetica umana (m. 1979)
- 1880 - Sergey Malov, linguista russo, orientalista, turcolugu (m. 1957)
- 1881 - Siegfried Jacobsohn, ghjurnalistu tedescu è criticu di teatru (m. 1926 )
- 1883 - Necmeddin Okyay , calligrafu turcu, artista marmorista, violinista, rosaru, tugrakes, agenti di borsa, rilegatore, imam è oratore (m. 1976)
- 1884 - Auguste Piccard, fisicu svizzeru († 1962 )
- 1887 - Arthur Rubinstein, virtuoso di u pianoforte americanu di origine polacca (m. 1982)
- 1890 - Robert Franklin Stroud, prigiuneru americanu (Alcatraz Birder) (m. 1963)
- 1892 - Armen Doryan, pueta è maestru armenu ottomanu († 1923 )
- 1897 - Valentin Katayev, scrittore è dramaturgu russu (nutu per u so stilu distintivu in a Russia post-rivuluzionaria) (m. 1986)
- 1906 - Markos Vafiadis, cofundatore di u Partitu Cumunista di Grecia è Cumandante di l'Armata Democratica in a Guerra Civile Greca (m. 1992)
- 1912 - Jackson Pollock, pittore americanu (m. 1956)
- 1920 - Xavier de La Chevalerie, ambasciatore francese († 2004)
- 1927 - Esref Kolçak, attore turcu (m. 2019)
- 1929 - Claes Oldenburg, scultore pop-art svedese-americanu
- 1935 - Maria Eugenia Lima, pueta, drammaturga è scrittrice angolana
- 1936 - Alan Alda, attore, scrittore è attivista americanu
- 1936 - Ismail Kadare, scrittore albanese
- 1938 - Leonid Ivanovich Jabotinskiy, pesi suvièticu
- 1938 - Tomas Lindahl, scientist svedese-inglese
- 1940 - Carlos Slim Helú, omu d'affari libanese-messicanu
- 1942 - Brian Jones, musicista rock inglese (m. 1969 )
- 1945 - Marthe Keller, attrice svizzera
- 1947 - Haydar Baş, puliticu turcu, teologu, scrittore è educatore (m. 2020)
- 1948 - Charles Taylor, presidente di Liberia da 1997 à 2003
- 1948 - İbrahim Yazıcı, puliticu turcu è amministratore di u sportu (m. 2013)
- 1949 - Gregg Popovich, allenatore di basket americanu
- 1950 - Hamed bin Isa al-Khalifa, figliolu di l'emir precedente Isa bin Salman al-Khalifa
- 1951 - Ludovikos Ton Anogeion, musicista, pueta è artista grecu
- 1951 - Leonid Kadenyuk, pilotu di prova, primu astronauta di l'Ucraina Indipendente (b. 2018)
- 1953 - Anicée Alvina, attrice francese († 2006)
- 1954 - Bruno Metsu, anzianu footballista è manager francese (n. 2013)
- 1954 - Ümit Yesin, attore turcu di teatru, cinema è serie TV (m. 2019)
- 1955 - Vinod Khosla, venture capitalist è imprenditore indianu-americanu
- 1955 - Nicolas Sarkozy, omu puliticu francese
- 1958 - Sandy Gandhi, cumediante australianu è columnista (m. 2017)
- 1959 - Frank Darabont, direttore, sceneggiatore è cineasta americanu
- 1968 - Sarah McLachlan, musicista canadiana
- 1968 - Rakim, artista hip-hop americanu
- 1970 - Julia Jäger, attrice tedesca
- 1973 - Natalya Morozova, ghjucadore russa di volleyball
- 1975 - Susana Feitor, excursionista portughese
- 1975 - Tijen Karaş, presentatore turcu
- 1976 - Rick Ross, rapper americanu
- 1977 - Takuma Sato hè un pilotu di Formula XNUMX giapponese.
- 1978 - Gianluigi Buffon, footballista talianu
- 1978 - Papa Bouba Diop, footballista internaziunale senegalese (m. 2020)
- 1978 - Sheamus, lotta prufessiunale irlandese
- 1980 - Michael Hastings, ghjurnalistu è autore americanu (m. 2013)
- 1981 - Elijah Wood, attore americanu
- 1981 - Volga Sorgun, attore di cinema è serie TV turca
- 1985 - J. Cole, artista è pruduttore di hip-hop americanu
- 1993 - Ezgi Şenler, attrice turca
morti
- 661 - Ali bin Abu Talib, 656u califfu islamicu di u Statu Islamicu da 661-4 (b. 600)
- 724 - II. Yazid hè u nonu califfu omayyade (b. 687)
- 814 - Carlumagnu, rè di Germania (n. 742)
- 1547 - VIII. Henry, rè d'Inghilterra (n. 1491)
- 1621 - Paul V, Papa (n. 1552)
- 1625 - Circassian Mehmed Ali Pasha, statista ottomanu (b. ?)
- 1687 - Johannes Hevelius, membru di u Cunsigliu Protestante Polacco (n. 1611)
- 1688 - Ferdinand Verbiest, missionario gesuita fiammingo, prete (n. 1623)
- 1847 - Pierre Amédée Jaubert, diplomaticu francese, accademicu, orientalistu, traduttore, puliticu è viaghjatore (n. 1779)
- 1864 - Benoît Paul Émile Clapeyron, ingegnere è fisicu francese (n. 1799)
- 1866 - Robert Foulis, inventore canadianu, ingegnere civile è artista (n. 1796)
- 1866 - Emil Dessewffy, puliticu conservatore ungherese (n. 1814)
- 1878 - Cincinnato Baruzzi, sculpteur italien (n. 1796)
- 1884 - Augustin-Alexandre Dumont, scultore francese (n. 1801)
- 1891 - Nikolaus August Otto, ingegnere meccanicu tedescu (n. 1832)
- 1918 - John McCrae, suldatu canadianu, duttore è autore (b. 1872)
- 1921 - Mustafa Suphi, puliticu cumunista turcu è primu presidente di u Cumitatu Centrale di u Partitu Cumunista di Turchia (assassinatu) (n. 1883)
- 1924 - Teófilo Braga, presidente di u Portugallu, scrittore, dramaturgu (n. 1843)
- 1926 - Kato Takaaki, Primu Ministru di u Giappone (n. 1860)
- 1939 - William Butler Yeats, pueta irlandese è premiu Nobel (n. 1865)
- 1940 - Sultan Galiyev, capu tataru, pensatore è babbu di u cumunismu naziunale (eseguitu) (n. 1892)
- 1953 - Neyzen Tevfik Kolaylı, maestru ney turcu è famosu pueta satiricu (n. 1879)
- 1965 - Maxime Weygand, generale francese (n. 1867)
- 1981 - Özdemir Asaf, pueta turcu (n. 1923)
- 1982 - Kemal Arıkan, diplomaticu turcu (n. 1927)
- 1983 - Levon Ekmekçiyan, militante armenu ASALA (n. 1958)
- 1986 - Gregory Jarvis, capitanu americanu, ingegnere è astronauta (n. 1944)
- 1986 - Christa McAuliffe, educatrice è astronauta americana (n. 1948)
- 1986 - Ronald McNair, fisicu è astronauta americanu (n. 1950)
- 1986 - Ellison Onizuka, ingegnere è astronauta americanu (n. 1946)
- 1986 - Judith Resnik, culunellu, ingegneria è astronauta americanu (n. 1949)
- 1986 - Dick Scobee, culunellu, pilotu è astronauta americanu (n. 1939)
- 1986 - Michael J. Smith, capitanu, pilotu è astronauta americanu (n. 1945)
- 1988 - Klaus Fuchs, fisicu teoricu tedescu è spia atomica (n. 1911)
- 1989 - Gürbüz Bora, artista di teatru turcu
- 1996 - Joseph Brodsky, pueta russu (n. 1940)
- 2002 - Astrid Lindgren, scrittrice svedese (n. 1907)
- 2002 - Ayşenur Zarakolu, editore turca, scrittrice è difensore di i diritti umani (cunnisciutu per e so publicazioni nantu à temi tabù) (n. 1946)
- 2004 - Joe Viterelli, attore americanu (n. 1937)
- 2005 - Jim Capaldi, musicista inglese (n. 1944)
- 2010 - Ömer Uluç, pittore turcu (n. 1931)
- 2012 - Keriman Halis Ece , pianista turcu, mudellu è a prima bellezza mundiale di Turchia (n. 1913)
- 2013 - Ferdi Özbegen, pianista è cantante turcu (n. 1941)
- 2015 - Yves Chauvin, chimicu francese (n. 1930)
- 2016 - Signe Toly Anderson, cantante americanu (n. 1941)
- 2016 - Ales Debeljak, scrittore sloveno (n. 1961)
- 2016 - Paul Kantner, musicista rock americanu è chitarrista è attivista (n. 1941)
- 2017 - Jean Bogaerts, ex ciclista di corsa prufessiunale belga (n. 1925)
- 2017 - Engin Cezzar, direttore turcu, attore di teatru, cinema è serie TV (n. 1935)
- 2017 - Bharati Mukherjee, scrittore indiano-americanu è accademicu (n. 1940)
- 2017 - Lennart Nilsson, fotografu svedese (n. 1922)
- 2017 - Alyaksandr Tsihanovic, cantante bielorussu (n. 1952)
- 2017 - Stuart Timmons, ghjurnalistu, attivista, autore è storicu americanu (b. 1957)
- 2017 - Mehmet Türker, ghjurnalistu è scrittore turcu (n. 1944)
- 2017 - Ion Ungureanu, attore è puliticu moldavu (n. 1935)
- 2018 - Dharmasena Pathiraja, regista, sceneggiatore è accademicu di Sri Lanka (n. 1943)
- 2018 - Coco Schumann, musicista jazz tedesca (n. 1924)
- 2018 - Gene Sharp, scienziatu puliticu americanu, filòsufu, prufissore (n. 1928)
- 2019 - Jurrie Koolhof, ex futbolista è manager olandese (n. 1960)
- 2019 - Murad Medelsi, presidente di u Cunsigliu Custituziunale Algerianu, ex Ministru di l'Affari Esteri (n. 1943)
- 2019 - Pepe Smith, cantante, cantautore è musicista filippinu (n. 1947)
- 2020 - Marj Dusay, attrice americana (n. 1936)
- 2020 - Nicholas Parsons, attore inglese, presentatore di radiu è televisione (n. 1923)
- 2021 - Wismoyo Arismunandar, suldatu indonezianu (n. 1940)
- 2021 - Chedly Ayari, omu puliticu, ecunumista è diplomaticu tunisianu (n. 1933)
- 2021 - Paul Crutzen, chimicu atmosfericu olandese è premiu Nobel in Chimica (n. 1933)
- 2021 - Cedric Demangeot, pueta, traduttore è editore francese (n. 1974)
- 2021 - Morton Ira Greenberg, puliticu è avucatu americanu (n. 1933)
- 2021 - César Isella, cantante, musicista, ghjurnalistu è cantautore argentinu (n. 1938)
- 2021 - Sibongile Khumalo, cantante è musicista sudafricanu (n. 1957)
- 2021 - Ryszard Kotys, attore polacco (n. 1932)
- 2021 - Annette Kullenberg, ghjurnalista è autrice svedese (n. 1939)
- 2021 - Vasily Lanovoy, attore sovieticu-russu (n. 1934)
- 2021 - Cicely Tyson, attrice è mudellu americana (n. 1924)
- 2021 - Heidi Weisel, stilista americana (n. 1962)
- 2022 - Mel Mermelstein, scrittore ceco-americanu (n. 1926)
- 2022 - Diler Saraç, attrice di film turca. (n. 1937)
Vacanze è occasioni speciali
- Tempesta: Ayandon Storm (2 ghjorni)
- U ghjornu di a privacy di i dati
Esse u primu à cummentà