U 9 di ferraghju hè u 40esimu ghjornu di l'annu secondu u calendariu gregurianu. Restanu 325 ghjorni à a fine di l'annu (326 in l'anni bisestili).
ferroviaria
- 9 di ferraghju 1857 Consensus - Boğazköy (Chernovada) a linea hè stata data à un gruppu britannicu.
Eventi
- 1588 - Lampi à oliu cuminciaru à esse usatu in i minareti di a moschea.
- 1640 - Sultan Ibrahim ascendì à u tronu.
- 1695 - Battaglia di l'Isule Pecure: A battaglia navale cù a Marina di a Republica Veneziana davanti à l'Isule Koyun fora di a Peninsula Karaburun hà risultatu in a vittoria di a Marina Ottomana.
- 1788 - L'Austria s'unì à a guerra à u latu di a Russia in a Guerra Ottomana-Russa di u 1787-1792.
- 1822 - Haiti invade a Republica Dominicana.
- 1871 - Per a prima volta in l'Imperu Ottumanu, un articulu di Karl Marx hè publicatu in u ghjurnale Hakayik-ul Vakayi.
- 1895 - William G. Morgan pusò i fundamenti di volleyball.
- 1920 - I Francesi cumincianu à ritirassi da Maraş è evacuà a regione Adana.
- 1921 - U Bosforu si congela.
- 1925 - Halit Pasha, unu di i cumandanti di a Guerra d'Indipendenza Turca, hè statu sparatu da Ali Çetinkaya in u Parlamentu da una bala accidentale è hè mortu u 14 di ferraghju 1925.
- 1930 - Atatürk visita Kusadasi.
- 1934 - Entente balcanica ; Firmatu in Atena trà Turchia, Grecia, Jugoslavia è Romania.
- 1942 - USA principia l'ora d'estate.
- 1950 - U senatore Joseph McCarthy accusa u Dipartimentu di u Statu di i Stati Uniti d'ompli u Dipartimentu di cumunisti.
- 1962 - Giamaica diventa una nazione indipendente in a Commonwealth of Nations.
- 1964 - I 9i Olimpichi d'invernu, tenuti in Innsbruck, Austria, venenu à a fine.
- 1965 - Guerra di Vietnam: E prime truppe americane sò mandate in Vietnam di u Sud.
- 1969 - U primu volu di prova di u Boeing 747 hà fattu.
- 1971 - Apollo 14 torna à a Terra da a so terza missione lunare.
- 1972 - Statu di emergenza dichjarata in Londra per via di a greva di i minatori.
- 1975 - A nave spaziale Soyuz 17 di l'URSS torna à a Terra.
- 1986 - Halley's Comet hè à a so distanza più vicinu à u sole. Questa hè a so seconda visita in u XXu seculu.
- 2001 - L'aviò F-3A sottu u cumandimu di Air Pilot Lieutenant Ayfer Gök, chì appartene à u Konya 5rd Main Jet Base Command, s'hè lampatu vicinu à u distrittu Ermenek di Karaman durante u volu di furmazione. Pilot Lieutenant Gök, U primu pilotu martire femminile di Turchia hè accadutu.
nascite
- 1404 - XI. Custantinu, ultimu imperatore di Bizanziu (m. 1453)
- 1441 - Ali Şîr Nevaî, poeta uzbeko-turco († 1501 )
- 1685 - Francesco Loredan, 106 duc de la République de Venise († 1762 )
- 1737 - Thomas Paine, puliticu americanu (m. 1809 )
- 1741 - Henri-Joseph Rigel, cumpusitore tedescu († 1799 )
- 1773 - William Henry Harrison, 9u presidente di i Stati Uniti (m. 1841)
- 1783 - Vasily Zhukovsky, pueta russu († 1852)
- 1792 - Thomas Cooke, prete è missionariu cattolico canadianu († 1870)
- 1817 - Eugenio Lucas Velázquez, pittore spagnolu († 1870)
- 1846 - Wilhelm Maybach, designer d'automobile è omu d'affari tedescu (m. 1929)
- 1853 Leander Starr Jameson, duttore è puliticu inglese (m. 1917)
- 1865 - Miss Patrick Campbell, attore inglese († 1940)
- 1867 - Natsume Soseki, scrittore giapponese († 1916)
- 1872 - Karekin Pastirmajian, puliticu armenu († 1923 )
- 1874 - Vsevolod Meyerhold, attore di scena, pruduttore è regista russu († 1940)
- 1875 - Paul Freiherr von Eltz-Rübenach, ministru di i trasporti in Germania nazista (m. 1943)
- 1880 - Lipót Fejér, matematicu ungherese († 1959 )
- 1884 - Naile Sultan, II. A figliola di Abdulhamid (m. 1957)
- 1885 - Alban Berg, cumpusitore austriacu († 1935 )
- 1889 - Tryggvi Þórhallsson, Primu Ministru d'Islanda (m. 1935)
- 1891 - Pietro Nenni, ghjurnalistu talianu, puliticu è capu di u Partitu Sucialista Talianu († 1980 )
- 1891 - Albert Eckstein, pediatricu è accademicu tedescu (m. 1950)
- 1891 - Ronald Colman, attore inglese († 1958)
- 1893 - Yeoryos Atanasiadis-Novas, pueta grecu è Primu Ministru (m. 1987)
- 1896 - Alberto Vargas, pittore di pin-up peruvianu (m. 1982)
- 1900 - Andrey Dulson, scientist suvièticu (m. 1973)
- 1909 - Carmen Miranda, attrice brasiliana di origine portoghese è cantante di samba (m. 1955)
- 1909 - Dean Rusk, puliticu americanu è anzianu Sicritariu di Statu (m. 1994)
- 1910 - Jacques Monod, biochimista francese († 1976 )
- 1920 - Mustafa Duzgunman, marmorista turcu (m. 1990)
- 1926 - Sabih Şendil, pueta è scrittore turcu (m. 2002)
- 1928 - Rinus Michels, footballista è manager olandese (m. 2005)
- 1930 - Rafiq Subaie, attore, scrittore è direttore sirianu (m. 2017)
- 1931 - Thomas Bernhard, scrittore austriacu († 1989 )
- 1931 - Mukagali Makataev, pueta, scrittore è traduttore kazakh († 1976)
- 1936 - Clive Swift, attore, comicu è cantautore inglese (m. 2019)
- 1938 - Doğan Cüceloğlu, psicologu turcu è psicologu di a cumunicazione (m. 2021)
- 1940 - John Maxwell Coetzee, scrittore sudafricanu è accademicu
- 1940 - María Teresa Uribe, sociologu colombiana (m. 2019)
- 1942 - Carole King, cantante americana
- 1942 - Okan Demiriş, artista di statu turcu, cumpusitore d'opera è direttore d'orchestra (m. 2010)
- 1943 - Cemal Kamacı, pugile turcu
- 1943 - Joseph E. Stiglitz, ecunumista americanu
- 1944 - Alice Walker, scrittrice americana
- 1945 - Mia Farrow, attrice americana
- 1950 - Ali Alkan, avucatu turcu
- 1952 - Mümtaz Sevinç, teatru, cinema, attore di serie TV è attore di voce turcu (m. 2006)
- 1953 - Ciaran Hinds, attore irlandese
- 1956 - Oktay Vural, puliticu turcu, avucatu, burocrate è accademicu
- 1961 - Burak Sergen, attore turcu
- 1968 - Valentina Tsybulskaya, escursionista bielorussa
- 1976 - Charlie Day, attore americanu
- 1976 - Ionela Târlea-Manolache, atleta rumana
- 1979 - Zhang Ziyi, attore cinese
- 1980 - Angelos Charisteas, footballista grecu
- 1981 - The Rev, artista rock è musicista americanu (m. 2009)
- 1981 - Tom Hiddleston, attore inglese
- 1986 - Ava Rose, stella porno americana
- 1987 - Magdalena Neuner, biathleta tedesca
- 1990 - Facundo Affranchino, futbolista argentinu
- 1996 - Alec Potts, arciere australianu
morti
- 967 - Seyfü'd Devle , fundatore è primu emiru di u ramu di Aleppu di l' Hamdanidi (n. 916 )
- 1199 - Minamoto no Yoritomo, fundatore è primu shogun di u shogunatu Kamakura (b. 1147)
- 1588 - Álvaro de Bazán, cumandante di a marina spagnola (n. 1526 )
- 1619 - Giulio Cesare Vanini, moine, philosophe et théoricien italien de l'athéisme (n. 1585 )
- 1670 - III. Fidiricu, rè di Danimarca è di Norvegia (n. 1609)
- 1798 - Antoine de Favray, pittore francese (n. 1706)
- 1857 - Johann Georg Hiedler, missiavu di Adolf Hitler (n. 1792)
- 1874 - Jules Michelet, storicu francese (n. 1798)
- 1881 - Dostoevskij, scrittore russu (n. 1821)
- 1969 - Manuel Plaza, atleta cilenu (n. 1900)
- 1977 - Sergey Vladimirovich Ilyushin, disegnatore di aerei russi (n. 1894)
- 1979 - Dennis Gabor, fisicu britannicu di nascita, ingegnere elettricu è inventore (n. 1900)
- 1979 - Allen Tate, pueta americanu (n. 1899)
- 1981 - Bill Haley, cantante americanu (n. 1925)
- 1984 - Yuri Andropov, capu suvièticu (n. 1914)
- 1989 - Osamu Tezuka, artista di manga è animatore giapponese (n. 1928)
- 1993 - Renç Koçibey, pilotu di rally turcu (accidente di trafficu) (n. 1942)
- 1994 - Howard Martin Temin, biologu americanu (n. 1934)
- 1996 - Adolf Galland, pilotu tedescu (n. 1912)
- 1998 - Maurice Schumann, statista francese (n. 1911)
- 2001 - Ayfer Gök, tenente di pilotu aereo turcu (prima donna martire pilotu, (b. 1977)
- 2002 - Princess Margaret, eredi britannicu di u tronu (n. 1930)
- 2003 - Masatoshi Gündüz Ikeda, matematicu turcu natu in Giappone (n. 1926)
- 2011 - Andrzej Przybielski, musicista polacco (n. 1944)
- 2012 - John Hick, filòsufu di a religione è teologu cristianu (n. 1922)
- 2012 - Yılmaz Öztuna, storicu turcu (n. 1930)
- 2015 - Ed Sabol, Produttore, attore è cinematografu cunnisciutu per i so filmi sportivi, in particulare in i Stati Uniti (b. 1916)
- 2016 - Sushil Koirala, puliticu nepalese è 37u Primu Ministru di u Nepal (n. 1939)
- 2016 - Zdravko Tolimir, generale serbu (n. 1948)
- 2017 - Serge Baguet, ciclista prufessiunale belga (n. 1969)
- 2018 - Reg E. Cathey, attore è stuntman americanu (n. 1958)
- 2018 - John Gavin, attore americanu (n. 1931)
- 2018 - Nebojša Glogovac, attrice serba (n. 1969)
- 2018 - Sarraf Kasım, pueta è pueta azerbaijan (n. 1939)
- 2018 - Alfonso Lacadena, antropologu, ricercatore è autore spagnolu (n. 1964)
- 2018 - Craig MacGregor, musicista americanu di rock-blues (n. 1949)
- 2019 - Cadet, rapper inglese è musicista hip-hop (b. 1990)
- 2019 - Jerry Casale, ex ghjucatore di baseball americanu (n. 1933)
- 2019 - Ferhad Ibrahimi, poeta, scrittore e paroliere azerbaigian iraniano (n. 1935)
- 2019 - Shelley Lubben, autore americanu, attivista, cantante, parlante motivazionale è attrice di film pornograficu (b. 1968)
- 2019 - Maximilian Reinelt, rematore tedescu (n. 1988)
- 2019 - Tomi Ungerer, grafista è scrittore francese (n. 1931)
- 2020 - Mirella Freni, chanteuse d'opéra italienne (née en 1935)
- 2020 - Abdul Aziz Al Mubarak, cantante è musicista sudanese (n. 1951)
- 2020 - Margareta Hallin, cantante d'opera, cumpusitrice è attrice svedese (n. 1931)
- 2021 - Chick Corea, cumpusitore di jazz americanu, tastierista, bandleader è percussionista occasionale (b. 1941)
- 2021 - Valeria Gagealov, attrice rumana di teatru, radiu, cinema è televisione, doppiatrice (n. 1931)
- 2021 - Rajiv Kapoor, attore, regista è regista indianu (n. 1962)
- 2021 - Franco Marini, omu puliticu è sindacalista talianu (n. 1933)
- 2022 - Nora Nova, cantante bulgara-tedesca (n. 1928)
Vacanze è occasioni speciali
- U ghjornu mundiale senza fumu
Esse u primu à cummentà