U 16 di ferraghju hè u 47esimu ghjornu di l'annu secondu u calendariu gregurianu. Restanu 318 ghjorni à a fine di l'annu (319 in l'anni bisestili).
Eventi
- 600 - Papa Gregoriu I decreta chì "Diu ti benedica" pò esse dettu à quellu chì starnuta.
- 1872 - I travagliadori di l'Uffiziu Telegraficu di Beyoğlu anu fattu greva.
- 1916 - L'Imperu Russu occupa Erzurum.
- 1918 - Lituania dichjara l'indipendenza da a Russia (Unioni Suvietica) è a Germania.
- 1920 - A seconda rivolta di Ahmet Anzavur hà iniziatu in e regioni Manyas è Gönen, in u nordu di Balıkesir. (A rivolta hè stata suppressa u 16 d'aprile.)
- 1925 - "Turkish Aircraft Society", chì dopu esse chjamatu "Turkish Aeronautical Association", hè stata creata per sustene l'aviazione civile è militare in Turchia.
- 1926 - A delegazione, cumpresu Mustafa Kemal, hà apertu u novu bastimentu di u ghjurnale Hâkimiyet-i Milliye in Ankara.
- 1937 - Nylon patentatu da Wallace Carothers.
- 1948 - Pertev Naili Boratav, Muzaffer Şerif Başoğlu è Niyazi Berkes sò stati espulsi da l'università per a causa chì eranu sucialisti. U Cunsigliu di Statu l'hà restituitu à e so funzioni.
- 1959 - Fidel Castro diventa presidente di Cuba dopu chì Fulgencio Batista hè cacciatu da a Presidenza u 1 di ghjennaghju per via di a Rivuluzione Cubana.
- 1961 - Explorer 9 hè stata lanciata in u spaziu da a NASA.
- 1968 - U primu sistema di telefonu d'urgenza "911" entra in opera in Haleyville (Alabama, USA).
- 1969 - In l'eventi chì cuminciaru cù i militanti di a diritta attaccà i manifestanti à a "Reunione di i travagliadori contr'à l'imperialismu americanu" urganizata per prutestà a 6a Flotta, cù i slogan di "Turchia musulmana"; Ali Turgut Aytaç è Duran Erdoğan sò stati ammazzati è quasi 200 feriti. Questu avvenimentu hè passatu in a storia cum'è "Bloody Sunday".
- 1973 - Rauf Denktaş hè statu elettu Vice President di Cipru.
- 1974 - In Isparta, una persona chjamata Ahmet Mehmet Uluğbay hà uccisu u so amicu Fikri Tokgöz sparendu a testa per piglià i so soldi. Hè statu esecutatu u 12 di sittembri.
- 1976 - Oktar Cirit, Primu Sicritariu di l'Ambasciata Turca in Beirut, hè statu uccisu cù una pistola. ASALA hà rivendicatu a rispunsabilità di l'attaccu. (Vede l'attaccu di Beirut di u 1976)
- 1978 - U Ministru di e Finanze Ziya Müezzinoğlu annuncia chì a vendita di merchenzie straneri era pruibita.
- 1979 - Dopu à a Rivuluzione Islamica Iraniana, l'avversarii di Khomeini sò stati esecutati unu dopu l'altru in Iran.
- 1979 - L'Hospital Vakıf Gureba hè diventatu a terza facultà medica di Istanbul.
- 1986 - Elezzione sò state in Portugallu. Mario Soares divintò u primu presidente civile di u Portugallu in 60 anni.
- 1988 - Un malatu di cancro di 65 anni in Turchia, affettatu da u prugramma "Trattamentu di u Canceru cù Oleander" in TRT, hè mortu bollendu a pianta velenosa di oleander in u so giardinu è beie.
- 1989 - In u partitu in Danimarca, u pugile Eyüp Can hà scunfittu u rivalu scozzese Pat Clinton è divintò u Campionu Europeu di Boxe Prufessiunali.
- 1990 - A Fundazione per i Diritti Umani di Turchia (TİHV) hè stata creata. Yavuz Önen hè statu elettu cum'è presidente di a fundazione.
- 1991 - 7 XNUMX omosessuali anu fattu una grande manifestazione in Hyde Park di Londra.
- 1998 - Un aviò di passageru di China Airlines si sbatte vicinu à l'Aeroportu Internaziunale di Chiang Kai-shek: 202 persone sò ammazzate.
- 1999 - Un tentativu hè statu fattu per assassinà u presidente Islam Karimov in Tashkent, a capitale di l'Uzbekistan. Fortunatamente, Kerimov hà survivutu à l'attaccu. Ma 15 suldati uzbeki anu persu a vita è decine sò stati feriti. Hizb ut-Tahrir rivendicò a rispunsabilità di l'attaccu.
- 2005 - U Protokollu di Kyoto, l'accordu più cumpletu preparatu in u campu di a lotta contru u cambiamentu climaticu, entra in vigore.[1]
- 2006 - L'ultimu di u Tented Mobile Army Surgical Hospital (MASH) hè statu disattivatu in l'Armata US.
nascite
- 1222 - Nichiren, monacu buddista giapponese è fundatore di u Buddhismu Nichiren (m. 1282)
- 1331 : Coluccio Salutati, humaniste italien († 1406 )
- 1497 - Philipp Melanchthon, filologu, filòsufu, umanistu, teologu, scrittore di manuali è pueta tedescu (m. 1560)
- 1620 - Friedrich Wilhelm, elettore di Brandeburgo è duca di Prussia (m. 1688)
- 1727 - Nikolaus Joseph von Jacquin, duttore, chimicu è botanicu olandese-austriacu (m. 1817)
- 1731 - Marcello Bacciarelli, peintre italien († 1818 )
- 1763 - Augustin Miletić, Prêtre catholique franciscain et vicaire apostolique de Bosnie-Herzégovine († 1831 )
- 1811 - Béla Wenckheim, puliticu ungherese († 1879 )
- 1812 - Henry Wilson, 18u vicepresidentu di i Stati Uniti (m. 1875)
- 1816 - Kaspar Gottfried Schweizer, astronomu svizzeru (m. 1873 )
- 1821 - Heinrich Barth, esploratore è scientist tedescu (m. 1865 )
- 1822 - Francis Galton, scientist inglese (m. 1911)
- 1826 - Julius Thomsen, chimicu è accademicu danese (m. 1909 )
- 1831 - Nikolay Leskov, ghjurnalistu rumanzu, rumanzu è scrittore di nuvelli (m. 1895)
- 1834 - Ernst Haeckel , zoologu tedescu (promutore di a tiurìa di l'evoluzione è fundatore di novi tiurìi di l'evoluzione) (m. 1919)
- 1841 - Armand Guillaumin, pittore è litografu impressionista francese († 1927)
- 1847 Arthur Kinnaird, footballista britannicu (m. 1923)
- 1848 Octave Mirbeau, scrittore francese († 1917)
- 1852 - Charles Taze Russell, restauratore, autore è pastore americanu (m. 1916)
- 1852 - Charles Webster Leadbeater, scrittore inglese (m. 1934)
- 1868 - Wilhelm Schmidt, linguista, antropologu è etnologu austriacu († 1954 )
- 1873 - Radoje Domanović, scrittore, ghjurnalistu è maestru serbe († 1908)
- 1876 - GM Trevelyan, storicu è accademicu inglese (m. 1962)
- 1876 - Mack Swain, attore di scena è attore americanu (m. 1935)
- 1884 - Robert Joseph Flaherty, regista è pruduttore americanu (m. 1951)
- 1888 - Ferdinand Bie, atleta norvegese (m. 1961 )
- 1893 - Mikhail Tukhachevsky, mariscal di campu suvièticu (chì hà mudernizatu l'Armata Rossa prima di a Siconda Guerra Munniali) (m. 1937)
- 1913 - Keriman Halis, pianista, modella turca è a prima Miss World di Turchia (m. 2012)
- 1918 - Patty Andrews, cantante è attrice americana (m. 2013)
- 1920 - Anna Mae Hayes, suldatu americana (m. 2018)
- 1926 - John Schlesinger, direttore britannicu è vincitore di l'Oscar per u megliu direttore (m. 2003)
- 1926 - Memet Fuat, criticu turcu, scrittore, educatore è coach di volleyball (m. 2002)
- 1929 - Zihni Küçümen, artista di teatru, traduttore è scrittore turcu († 1996)
- 1932 - Aharon Appelfeld, scrittore è scrittore israelianu (m. 2018)
- 1933 - Yoshishige Yoshida, regista giapponese (m. 2022)
- 1935 - Sonny Bono, cantante, attore è puliticu americanu (m. 1998)
- 1936 - Fernando Solanas, regista, sceneggiatore è puliticu argentinu (m. 2020)
- 1938 - Claude Jorda, ghjudice francese
- 1941 - Kim Jong-il, anticu capu naziunale di Corea di u Nordu (m. 2011)
- 1949 - Marc de Jonge, attore francese († 1996)
- 1954 - Margaux Hemingway, modella è attrice americana († 1996)
- 1955 - Emine Erdogan, moglia di u 12u presidente di a Republica di Turchia, Recep Tayyip Erdogan.
- 1958 - Ice-T, rapper è attore americanu
- 1959 - John McEnroe, tenista prufessiunale americanu
- 1959 - Hakan Oruçkaptan, specialista in neurochirurgu turcu (m. 2017)
- 1962 - Levent İnanır, attore turcu di cinema è serie TV
- 1963 - Dodë Gjergji, prêtre catholique albanais et administrateur de la région de Prizren
- 1964 - Bebetu, Anzianu attaccante di a squadra naziunale di football brasiliana
- 1964 - Christopher Eccleston hè un attore inglese.
- 1965 - Dave Lombardu, musicista cubano-americanu
- 1968 - Warren Ellis hè un scrittore inglese.
- 1970 - Angelo Peruzzi, portiere di football talianu
- 1970 - Serdar Ortaç, cantanti turcu
- 1972 - Sarah Clarke, attrice americana
- 1973 - Cathy Freeman, sprinter australiana
- 1974 - Mahershala Ali, attrice americana
- 1978 - Faik Ergin, attore è mudellu turcu
- 1978 - Tia Hellebaut, atleta belga
- 1979 - Stéphane Dalmat, ex futbolista francese
- 1979 - Valentinu Rossi, corridore di moto italiana
- 1981 - Susanna Kallur, antica atleta svedese
- 1982 - Rickie Lambert, ex futbolista inglese
- 1982 - Lupe Fiasco, rapper americanu
- 1983 - Aslıhan Gürbüz, artista di teatru turcu
- 1985 - Simon Francis, anzianu footballista inglese
- 1986 - Diego Godín, futbolista internaziunale uruguaiano
- 1986 - Nevin Answer, atleta turcu
- 1987 - Hasheem Thabeet, ghjucadore di basket prufessiunale tanzaniano
- 1988 - Diego Capel, futbolista spagnolu
- 1988 Denílson, footballista brasilianu
- 1988 - Andrea Ranocchia, footballista talianu
- 1988 - Kim Soo-hyun, attore sudcoreanu
- 1989 - Elizabeth Olsen, attrice americana
- 1990 - Abel Makkonen "The Weeknd" Tesfaye, cantante canadese R&B è pop.
- 1991 - Sergio Canales, ghjucadore di football spagnolu
- 1994 - Federico Bernardeschi, footballista naziunale talianu
- 1994 - Ava Max, cantautrice albanese-americana
- 1996 - Nana Komatsu, attrice è mudellu giapponese
- 1999 - Girl in Red, cantante norvegese
morti
- 1391 - Ghjuvanni V, imperatore bizantinu (n. 1332 )
- 1459 - Akşemseddin, eruditu turcu è II. U maestru di Mehmed (b. 1389)
- 1659 - Sarı Kenan Pasha, statista ottomanu (b. ?)
- 1665 - Stefan Czarniecki , nobilu polaccu, generale è cumandante militare (n. 1599 )
- 1868 - Adamo Tadolini, scultore talianu (n. 1788)
- 1892 - Henry Walter Bates, naturalistu è esploratore inglese (n. 1825)
- 1899 - Félix Faure, sestu presidente di a Terza Republica in Francia (n. 1841)
- 1901 - Édouard Delamare-Deboutteville, industriale è ingegnere francese (n. 1856)
- 1907 - Giosuè Carducci, poeta, educatore e laureato Nobel per la letteratura italiana (n. 1835)
- 1917 - Octave Mirbeau, scrittore francese (n. 1848)
- 1919 - Mark Sykes, autore inglese, diplomaticu, suldatu è viaghjatore (n. 1879)
- 1932 - Ferdinand Buisson, accademicu francese, burocrate di l'educazione, pacifista è puliticu radicale-socialista (liberale di manca) (n. 1841)
- 1934 - Kaptanzade Ali Rıza Bey, paroliere è cumpusitore turcu (n. 1881)
- 1963 - Salih Tozan, attore turcu (n. 1914)
- 1980 - Erich Hückel, fisicu è chimicu fisicu tedescu (n. 1896)
- 1989 - Ida Ehre, attrice austriaca-tedesca, educatrice è direttrice di teatru (n. 1900)
- 1990 - Keith Haring, Pittore americanu, artista di graffiti è attivista suciale (b. 1958)
- 1991 - Bülent Tarcan, neurochirurgu è cumpusitore turcu (n. 1914)
- 1992 - Janio Quadros, avucatu è puliticu brasilianu (b. 1917)
- 1993 - Mahir Canova, direttore di teatru turcu (n. 1914)
- 1997 - Chien-Shiung Wu, fisicu sperimentale cinese-americanu (n. 1912)
- 1999 - Necil Kazım Akses, cumpusitore di musica sinfonica turca (n. 1908)
- 2000 - Lila Kedrova, attrice russa-francese (n. 1918)
- 2001 - Ali Artuner, footballista turcu (n. 1944)
- 2011 - Len Lesser, attore di teatru, cinema è televisione americanu, attore di voce (n. 1922)
- 2011 - Justinas Marcinkevičius, pueta, scrittore, dramaturgu, traduttore lituanu (n. 1930)
- 2013 - John Ayldon, cantante d'opera inglese (n. 1943)
- 2015 - Lesley Gore, cantante americana (n. 1946)
- 2015 - Lorena Rojas, attrice è cantante messicana (n. 1971)
- 2015 - Fikret Şeneş, cantautore turcu (n. 1921)
- 2016 - Boutros Boutros-Ghali, diplomaticu egizianu è 6u Sicritariu Generale di l'ONU (n. 1922)
- 2017 - Josef Augusta, ex ghjucatore di hockey è allenatore cecu (n. 1946)
- 2017 - Dick Bruna, scrittore, animatore è artista graficu olandese (n. 1927)
- 2017 - Jannis Kounellis, artiste contemporaneo greco-italiano (n. 1936)
- 2017 - George Steele, lottatore prufessiunale è attore americanu (n. 1937)
- 2018 - Jim Bridwell, alpinista è autore americanu (n. 1944)
- 2019 - Sam Bass, illustratore americanu (n. 1961)
- 2019 - Don Bragg, anticu atleta americanu (n. 1935)
- 2019 - Patrick Caddell, cunsultante americanu, autore è cummentariu puliticu (b. 1950)
- 2019 - Bruno Ganz, famosu attore di cinema svizzeru (n. 1941)
- 2019 - Richard N. Gardner, puliticu americanu, avucatu è diplomaticu (n. 1927)
- 2019 - Serge Merlin, attore è regista francese (n. 1932)
- 2020 - Graeme Allwright, cantautore è cantautore francese natu in Nuova Zelanda (n. 1926)
- 2020 - Zoe Caldwell, attrice veterana australiana (n. 1933)
- 2020 - Pearl Carr, cantante inglese (n. 1921)
- 2020 - Jason Davis, attore americanu (n. 1984)
- 2020 - Corinne Lahaye, attrice francese (nata in 1947)
- 2020 - Kellye Nakahara, attrice è pittore americana (n. 1948)
- 2020 - Larry Tesler, scientistu informaticu americanu (n. 1945)
- 2021 - Irit Amiel, pueta, scrittore è traduttore israelianu (n. 1931)
- 2021 - Carman, cantante gospel americanu, cantautore, presentatore di televisione, coach di vita, attore è evangelista (b. 1956)
- 2021 - Doğan Cüceloğlu, psicologu turcu è psicologu di a cumunicazione (n. 1938)
- 2021 - Jan Sokol, filòsufu, traduttore è puliticu cecu (n. 1936)
- 2022 - Pa Ko, attore taiwanese (n. 1954)
- 2022 - Vasilis Botinos, footballista naziunale grecu (n. 1944)
- 2022 - Cristina Calderón, etnografa chilena, artighjana, scrittrice è attivista culturale (nata in 1928)
- 2022 - Jack Smethurst, attore è umorista inglese (n. 1932)
Vacanze è occasioni speciali
- Liberazione di u distrittu Tatvan di Bitlis da l'occupazione russa è armena (1918).
Esse u primu à cummentà